March 28, 2024

హిమవత్పద్యములు 1

రచన: జెజ్జాల కృష్ణ మోహన రావు

మన భూమిపైన ఉత్తర ప్రాంతాలలో, ముఖ్యముగా అమెరికాలో, కనడాలో, యూరోపులో జనవరి, ఫిబ్రవరి నెలలలో ఎక్కువగా మంచు కురుస్తుంది. మంచు (snow స్నో) అంటే మెల్లగా ఘనీభవించిన నీరు. మేఘాలలోని నీళ్లు నేలను తాకడానికి ముందు వాయుమండలములో స్ఫటికరూపములో మారుతుంది. అంటే ఉష్ణోగ్రత సున్న డిగ్రీల సెల్సియస్ (అనగా -32 డిగ్రీల ఫారన్‌హైట్) కంటె తక్కువ ఉంటుంది. నేలపైన మళ్లీ నీరుగా మారకుండా ఉండాలంటే దాని ఉష్ణోగ్రత కూడ సున్న డిగ్రీలకన్న తక్కువగా ఉండాలి. ఈ నేల ఉష్ణోగ్రత చాల తక్కువగా ఉంటే మంచు పిండిలా తేలికగా ఉంటుంది. అది సున్నకంటె కొద్దిగా తక్కువగా ఉంటే మనకు బరువైన మంచు ఏర్పడుతుంది. బరువైన మంచు ఐదు లేక ఆఱు అంగుళాలు ఒక అంగుళపు వర్షపు నీటితో సమానము. తేలికగ ఉండే పిండి మంచు సుమారు 10 అంగుళాలు ఒక అంగుళపు వాన నీటితో సమానము. బరువైన మంచును పాఱతో ఎత్తి దారులను శుభ్రపఱచడము కష్టతరమైన కార్యము. తేలిక మంచును త్వరగా తీసివేయవచ్చును. ఈ మంచు స్ఫటికాలు భూమిని తాకడానికి ముందు నీరుగా మారి మళ్లీ ఘనీభవిస్తే దానిని sleet అంటారు. ఇవి చిన్న గులక రాళ్లలా ఉంటాయి. అంతే కాక ఉష్ణోగ్రత సున్న కన్న తక్కువగా నున్నప్పుడు నీటి ఆవిరి frostగా మారి గాజు మున్నగువాటిపైన పొరగా కప్పుతుంది. ఉదయము లేవగానే కారుపై frostను గీచకుండ దానిని drive చేయలేము. ఈ frost స్ఫటికాకృతిని తీసికొంటే అది hoarfrost అవుతుంది. ఇవి తీగెలవలె ఉంటాయి. వాన నీళ్లు నేలపైన పడి ఘనీభవించి స్ఫటికరూపముగా కాక మంచు పొరలయితే దానిని ice storm అంటారు. అన్నిటికన్న ఇది చాల అపాయకరమైనది. వాహనములను drive చేస్తున్నప్పుడు ఈ ఐస్ పైన చక్రాలు వెళ్లినప్పుడు వాహనము మన స్వాధీనములో నుండదు. విపరీతమైన స్నోతో గాలి కూడ (గంటకు 35 మైళ్లకన్న ఎక్కువగా) కలిస్తే దానిని blizzard అంటారు. సుమారు 6 అంగుళాలకన్న ఎక్కువ స్నో ఉంటే అది winter storm క్రింద వస్తుంది లేకపోతే winter weather advisory క్రింద ఉంటుంది ఆ సంఘటన. ఒకప్పుడు కొన్ని సంవత్సరాల ముందు నేలపైన సుమారు నాలుగైదు అడుగుల పరిమాణములో స్నో ఉండినది మా ఊరిలో!

నేను వృత్తి రీత్యా స్ఫటికశాస్త్రజ్ఞుడిని. స్ఫటికాకృతిలో ఉండే ప్రకృతిసిద్ధమైన నీరు షడ్భుజ రూపములో ఉంటుంది. ఒక స్ఫటికములా మఱొకటి ఉండదు. ఈ హిమ స్ఫటికాలను ఒక శతాబ్దముముందు విల్సన్ బెంట్లీ (Wilson Bentley) అనే ఒక వెర్మాంట్ (Vermont) రాష్ట్రపు కర్షకుడు ఒక microscopic cameraను తానే design చేసి చిత్రములను తీసినాడు. ఒక స్ఫటికపు కాలావధి సుమారు రెండు నిమిషములు మాత్రమే. ఈ స్వల్ప సమయములో చిత్రమును తీయాలి. అతడు వేలాది ఫోటోలను తీసినాడు. అందులో కొన్ని పుస్తక రూపములో నున్నది ( https://www.amazon.com/Snow-Crystals-Dover-Pictorial-Archive/dp/0486202879 ). అతనిని గుఱించిన విశేషాలను ఇక్కడ చదువ వీలగును –
(
https://siarchives.si.edu/history/featured-topics/stories/wilson-bentley-pioneering-photographer-snowflakes

http://snowcrystals.com

https://en.wikipedia.org/wiki/Wilson_Bentley
)

నేను గడచిన 15 సంవత్సరాలలో మంచునుగుఱించి ఎన్నీయో పద్యములను వ్రాసినాను. సుమారు వంద పద్యాలు వివిధ ఛందస్సులలో ఉన్నాయి. వాటిని ఒకే చోట సేకరించి ఇప్పుడు మీకు ఒక సంకలన రూపములో అంద జేస్తున్నాను. భారతీయ భాషలలో మంచును లేక హిమమును గుఱించి వ్రాయడము కష్టము. ఎందుకంటే మనకు పదములు లేవు. dew అన్నదానికి మంచు పదమే, snow అన్నదానికి మంచు పదమే. కారణము మనకు భారతదేశములో హిమాలయ ప్రాంతాలలో తప్ప మిగిలిన చోటులలో ఈ హిమపాతములు లేవు, లేకపోతే అరుదు. నేను frost, hoarfrost అనే పదమునకు హేమలత అని వాడినాను. ఈ పద్యములను అకారాదిగా చూపియున్నాను. చదివి ఆనందించండి.

అంబుధివీచీ – మ/భ/స/స/గ UUUU – IIII UII UU 13 అతిజగతి 1777
శృంగమ్మందున్ – సిరివలె మంచుల కుప్పల్
బంగార మ్మా – ప్రవిమల భాస్కర కాంతుల్
నింగిన్ గంటిన్ – నెగడెడు పక్షుల శ్రేణుల్
సంగీతమ్మై – స్వరములు నామది లేచెన్

అనంగప్రియా – స/జ/త/స/గ IIUI UIU – UIII UU 13 అతిజగతి 1836
సొగసైన వేళలో – సోమకిరణ మ్మా
నగమందు శ్వేత సూ-నమ్మువలె మంచుల్
నగుమోము జూడఁగా – నా మనసు నిండెన్
సగమైన రాత్రిలోఁ – జాల సుగ మయ్యెన్

అపరాజితా – న/న/ర/స/లగ III III UI – UII UIU 14 శక్వరి 5824
ద్యుమణి వలను బోయె – ద్యోతము తగ్గెఁగా
సుమము విరియ దింక – సొంపులు నిండఁగా
ద్రుమము లవని నింక – మ్రోడుగ మారుఁగా
హిమము గురియు నింక – నిచ్చటఁ జల్లఁగా

అమృతగీతి ద్విపద – 11, 11 మాత్రలు, పాదాంత లఘువు
నయమగు సిగ్గును నేను – నగవుల నిగ్గువు నీవు
భగభగ మంటలు నేను – సొగసగు హిమములు నీవు
మొగిలున వానను నేను – గగనపు హరివిలు నీవు
సగమగు రేయిని నేను – జగతికి కాంతివి నీవు

ఆటవెలఁది –
కొయ్య బల్లమీద – కూర్చుండి జారిరి
చిన్ని పిల్ల లెంతొ – చెన్నుగాను
మంచుఁ బెల్లగించి – మనిషిని జేసిరి
యింటిముందు పిల్ల – లింపుగాను

ఆటవెలఁది షట్పది –
నింగిఁ జలువఱేఁడు
రంగు లిడెను నేఁడు
శృంగమందుఁ జూడు – సిరుల మంచు
చెంగలువల తావి
భృంగములకు నీవి
రంగఁ డూఁదుఁ గ్రోవి – రహిని ముంచు

ఇంద్రనీల – 5, 4 – 5, 4 మాత్రలు
ఆనంద వాక్యము – లావిర్భవించన్
మాణిక్య వీణయు – మార్మ్రోఁగుచుండన్
నేనొక్క నాకపు – నిశ్రేణి నెక్కన్
మేనందెఁ బుల్కల – మేఘముల హిమమున్

ఆమనియు మొదలవ – నవనిపై హిమమా
ఆ మంచు దూదిగ – నగుపించెఁ దరులన్
ధామనిధి మబ్బుల – దాగె నీ దినమున
నేమియో ప్రకృతిని – నెఱుగంగ వశమా

ఉత్సాహ – (సూ)4 – (సూ)3/గ
ఆకసమ్మునుండి రాలె – నందమైన ముత్తెముల్
స్వీకరించెఁ బుడమిదేవి – చిత్రమైన సేసలన్
నాకమదియు నందమొంది – నగ్నమైన భూమితో
నేకమయ్యె రజనివేళ – హృదయమలర వసుధకున్

ఋతుచక్రము – చ/చ/చ – చ/చ
ఎప్పుడు ముదమున నా కిట – హృదయము విరియునొ
అప్పుడె వచ్చును వాకిట – నామని మురియుచు
ఎప్పుడు వాడిన యాశల – హృదయ మ్మెండునొ
అప్పుడె గ్రీష్మము కాలుచు – నారని మంటల
ఎప్పుడు శోకాశ్రువులను – హృదయము రాల్చునొ
అప్పుడె నుఱుముల నా నీ-రామని వచ్చును
ఎప్పుడు శాంతుల నా యీ – హృదయము నిండునొ
అప్పుడె శరదాగమన – మ్మగు నది పండుగ
ఎప్పుడు రంగుల యాశలు – హృదిలో నెండునొ
అప్పుడె శిశిరము బ్రదుకున – నార్తియు నిండును
ఎప్పుడు పారక హిమ మగు – హృదయ స్రవంతియు
అప్పుడె యునికి తమస్సగు – నది హేమంతము

ఎత్తుగీతి – ఇం/సూ/సూ
ఆమని లక్ష్మి నీవు
హేమంత రాత్రి నేను
కోమల సుమము నీవు
ఆ మరుభూమి నేను

కందము –
వాహనమునఁగల చక్రము
లాహా యామంచు కుప్ప-లందునఁ జిక్కన్
సాహసమునఁ ద్రోసిరి తమ
దేహములందుఁ జలి చెమట – దిగి జాఱంగన్
దారుల నిండిన మంచును
బాఱలతోఁ బెల్లగించి – ప్రక్కన నింపన్
జేరెనది పెద్ద కుప్పగ
నౌరా హిమపాత మొసఁగు – నధికశ్రమమున్

మంచు కురియు వేళ యిదియు
చంచలమగు హేమమణులు – జ్వలియించెనుగా
మంచములో నిన్ను విడిచి
కుంచితగాఁ గుందుచుంటిఁ – గుటిలా చలిలో – నెమ్మికందము – 48

రవి యుదయించును గ్రుంకును
భువిపై హేమంత మగును – బూవులకారున్
రవి యస్తమించ డెప్పుడు
నవలా మన ప్రేమ జగతి – ననకారు సదా – నెమ్మికందము – 216

కురిపించు మంచు చుక్కల
విరుల కపోలమ్ములందు – విడక రజనియున్
కురిపించు నగ్గి చుక్కల
విరహిణుల కపోలమందు – విడక రజనియున్ – నెమ్మికందము – 537

బిందువు బిందువుగ హిమము
చిందెనుగా మొగముపైన – జెలువము లొలుకన్
సుందర శీతకమున హిమ
కందుకముల నాటలవియుఁ – గడు మోదముగా – నెమ్మికందము – 605

ఆమని యొక యనుభవమగుఁ
బ్రేమము గల హృదయమందు – ఋతువామనియే
యామనిలో విరులున్నను
బ్రేమము లేకున్న నదియు – హేమంతమ్మే – నెమ్మికందము – 671

ఉండని యూరికిఁ మార్గము
నెండిన నదిలోని యలల – యింపగు సడులన్
మండిన ప్రేమకుఁ బూవుల
కుండీలను వెదకుచుంటిఁ – గురిసెడు హిమమున్ – నెమ్మికందము – 741

కంద వద్యము – (వద్యము – వచన పద్యము)
అవునీ శిశిరము ఆమని
అవునీ ఆమనియు గ్రీష్మ
మది వర్షమవును
అవునా వర్షము శరదగ
అవునా శారదయు
మంచు లగు కాలముగా

ప్రాస కంద వద్యము –
ఒక నాడీ చలి తగ్గును
ఒక నాడీ చలికి బదులు
సుకముగ రవియును
రకరకముల విరులను గ-
ళ్లకు చూపును గాంతి నింపు
నిక యామనియే

1 thought on “హిమవత్పద్యములు 1

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *