రచన: తుమ్మూరి రామ్మోహనరావు ఏదైనా ఒక భాష రావాలంటే కేవలం వస్తువుల పేర్లో స్థలాల పేర్లో తెలిస్తే సరిపోదు. పేర్లనేవి కేవలం నామవాచకాల కిందికి వస్తాయి. పదాలు వాక్యరూపమయినప్పుడే మనం ఎదుటి వారికి మనం చెప్పదలచుకున్న విషయం చేరవేయగలం. సర్వసాధారణంగా వాక్యంలో కర్త కర్మ క్రియ అనేవి ఉంటాయి. ఉదాహరణ అందరు చెప్పే ప్రసిద్ధ వాక్యమే నేనూ చెప్తాను. రాముడు రావణుని చంపెను. ఇది అందరికీ బాగా తెలిసిన వాక్యం. ఇందులో రాముడు కర్త అనీ, రావణుడు […]

తెలుగులో కొన్ని ప్రసిద్ధ వాక్యాలు భాష ఒక సముద్రం. దూరం నుంచి చూస్తే అది ఒక జలాశయమనిపించినా తరచి చూసిన కొలది అపార నిధులు కనిపిస్తాయి. అది విశాలమైనది, లోతైనది, గంభీరమైనది కూడా. మనకు మన పురాణాల్లో లక్ష్మి, చంద్రుడు, కామధేనువు, కల్పవృక్షము, ఐరావతము, ఉచ్ఛైశ్రవము, రత్నమాణిక్యాలు, ముత్యాలు, పగడాలు ఆఖరుకు అమృతం కూడా సముద్రం నుండి లభించినట్లుగానే చదువుకున్నాం. కనుక భాష అనే సముద్రం నుండి కూడా తరచి చూచిన కొద్దీ అనేక విషయాలు తెలుస్తాయి. […]

రచన: తుమ్మూరి రామ్మోహనరావు గతనెల తెలుగు ముద్రిత పత్రికలను గురించి ముచ్చటించుకున్నాం. దానికి కొనసాగింపుగాఈ నెల అంతర్జాల పత్రికల గురించి నాకు తెలిసిన నాలుగు మాటలు. మా చిన్నతనంలో స్విచ్చు వేయగానే లైటు వెలగటమే ఓ గొప్ప కింద భావించేవాళ్లం. దాని తరవాత రేడియో. గ్రామ్ ఫోన్ రికార్డ్, మైకు, ట్రాన్సిస్టర్, టెలిఫోన్ ఇలా ఒకటొకటి చూస్తూ ఆశ్చర్యపడే రోజులు. ఆకాశంలో విమానం శబ్దం వినపడగానే బయటికి వచ్చి ఆకాశంలో చిన్నగా కనిపించే విమానాన్ని చూస్తూ సంబరపడే […]

రచన: తుమ్మూరి రామ్మోహనరావు మాలిక పత్రిక నిర్వాహకురాలు జ్యోతి వలబోజుగారి ప్రోత్సాహ ప్రోద్బలాలతో గత రెండు సంవత్సరాలుగా తేనెలొలుకు తెలుగు పేరిట వ్యాసాలు రాస్తూ వచ్చాను. పత్రిక నిర్వహణ సంపాదకుల అభిరుచి మేరకు అలరారుతుంది. ఈ విషయంలో జ్యోతి వలబోజుగారిని అభినందించాలి. వారు పరిచయమైనప్పటి నుండి గమనిస్తున్నా ఒకటి ఆమె వ్యక్తిత్వం, రెండు ఆమె పనితీరు రెంటికి రెండు ఆదర్శప్రాయాలే. ముక్కుసూటితనం ఆమె విలక్షణత. చేపట్టిన పనిని సాకల్యంగా అవగాహన చేసుకుని, దానికై శ్రమించి పరిపూర్ణత సాధించటం […]

రచన: తుమ్మూరి రామ్మోహనరావు పద్యప్రేమ-2 దాదాపుగా అన్ని భారతీయ భాషలకు మాతృస్థానంలో ఉన్న సంస్కృతం తెలుగు భాషలో పాలలో చక్కెరలా కలిసిపోయింది. ఎంత తెలుగులోనే మాట్లాడాలని పట్టుదల కలిగిన వారైనా, సంస్కృత భాషను ఇచ్చగించని వారైనా, సంస్కృతపదాలను వాడకుండా మాట్లాడటం కష్టమైనపని. అయితే తొలిదశలో అప్పుడప్పుడప్పుడే తెలుగు భాషకు ఒక లిఖితరూపం ఏర్పడే కాలంలో పద్యరచన సంస్కృత సమాసాలతోనే సాగింది. మచ్చుకి నన్నయ గారి పద్యం చూద్దాం. బహువనపాదపాబ్ధికులపర్వతపూర్ణసరస్సరస్వతీ సహితమహామహీభరమజస్ర సహస్ర ఫణాళిదాల్చిదు స్సహతరమూర్తికిన్ జలధిశాయికి బాయకశయ్యయైనయ […]

రచన: తుమ్మూరి రామ్మోహనరావు     ఇటీవల కొన్ని ఫేస్బుక్ మరియు వాట్సప్ గ్రూపుల్లో పద్య ప్రక్రియ ప్రధానంగా చేసుకుని అనేకమంది పాల్గొనడం చూసిన తరువాత పద్యప్రక్రియపై కొన్ని భావాలు పంచుకోవాలనిపించింది. పద్యం తెలుగువారి ఒక ప్రత్యేక సాహిత్య సంప్రదాయం.పద్యవిద్య పట్ల మక్కువ గలిగిన వారు పద్య రచన చేయాలనుకునే ఔత్సాహికులైన వారి కోసం నాకు తెలిసిన కొన్ని విషయాలు  మీతో పంచుకోవాలని అనుకుంటున్నాను ———- తెలుగు వారి సాహిత్య అస్తిత్వానికి మూలం పద్యమనేది నిర్వివాదాంశం. సంస్కృతం […]

రచన: తుమ్మూరి రామ్మోహనరావు తెలుగు మాటల ప్రపంచము సువిశాలమైనది. అందులో స్త్రీల పాటలది ఒక ప్రత్యేక ప్రపంచము. ఈ పాటల పుట్టుక పరిశోధనకందనిదని పూర్వ పండితులు గ్రహించినారు. నన్నయకు పూర్వమే శాసనాల్లో కనిపించే తరువోజ పద్యాలు పనిపాటలు చేసుకుంటూ స్త్రీలు పాడే రోకటి పాటలకు చాళుక్య పండితులు తీర్చిన రూపమని ఊహించుటకు వీలున్నది. నన్నెచోడుని కాలానికే ఊయలపాటలున్నాయని పరిశోధకుల అభిప్రాయము. పదమూడవ శతాబ్ది వరకు అంటే పాల్కురికి సోమనాథుని కాలానికి ఊరూరా పాటలు గట్టి పాడే సిరియాళ […]

రచన: తుమ్మూరి రామ్మోహనరావు (స్త్రీల పాటలు~ఊర్మిళాదేవి నిద్ర) —————————— ఆదికావ్యం రామాయణం. రామాయణంలోని ప్రతి పాత్రకూ ఓ విశిష్టత ఉంది. సీతారాముల కల్యాణంతో బాటే లక్ష్మణ భరత శతృఘ్నుల వివాహాలు ఊర్మిళా, శ్రుతకీర్తీ, మాండవిలతో జరిగాయి. అందరూ కొత్త దంపతులే. రావణసంహారం రామావతార లక్ష్యం గనుక కైకేయి వరాలడుగటం, రాముని పదునాలుగేళ్ల వనవాసం, రామునితో పాటు సీత కూడా వనాలకు వెళ్లడం, రామునితో పాటు లక్ష్మణుడు కూడా అనుసరించడం-ఇవన్నీ కార్యకారణ సంబంధాలు. కష్టమో నష్టమో రామునితో సీత […]

రచన: తుమ్మూరి రామ్మోహనరావు గాయనం కొందరికి సహజ లక్షణం. అనాదిగా మాట పాటగా మారి పలువురిని ఆకట్టుకుంది. జన సామాన్యంలో వారికి తెలిసిన విషయాలను పాటలుగట్టే నేర్పు కూడా కొందరికి సహజ లక్షణమే. అలా వెనుకటినుంచీ అలా జానపదుల జీవితాలలో పాట ఒక భాగమయిన సందర్భాలున్నాయి. ముఖ్యంగా పలు వేడుకలకు పాట ఒక తోడుగా నిలువటం మనకు తెలిసిందే. అలాంటి పాటలు మౌఖికంగా వెలువడి ఆ తరువాత ఆ నోటా ఈ నోటా పాడబడి వాడుకలోకి రావడం […]

రచన: తుమ్మూరి రామ్మోహనరావు గత నెల తెలుగుభాషలో ఆమ్రేడితాల గురించి చర్చించుకున్నాం. ఒక భాష సుసంపన్నం, సుందరంగా రూపొందాలంటే అనేక విషయాలు పాటించాలి. భాషా సౌందర్యం మనం వాడే పదాల ఎంపికతో ఇనుమ డిస్తుంది. దానికి భాషలోని అనేక పదాలమీద అవగాహన, సాధికారికత ఉండాలి. అవసరమైనప్పుడు, ఎక్కువ విశదంగా చెప్పటం, అవసరంలేనప్పుడు సంక్షిప్తంగా చెప్పటం ఆవశ్యకం. సాధ్యమైనంతవరకు భావం పునః ప్రస్తావన రాకుండా, పదాలు పునరుక్తి కాకుండా, శబ్దాలంకారము, యతి ప్రాసలు మొదలైనవాటి మీద దృష్టి ఉంటే […]