రచన: తుమ్మూరి రామ్మోహనరావు     ~~~~~~~~~~~~~ “గలగలా గోదారి కదలిపోతుంటేను బిరబిరా కృష్ణమ్మ పరుగులిడుతుంటే ~~~~~~~~~~   ఎప్పుడూ అనుకుంటూ ఉంటాను జ్యోతి వలబోజుగారి సందేశం రాకముందే ‘చకచకా’ వ్యాసం రాసి పంపించాలని. కాని కొంత పనుల నెపం, మరికొంత బద్ధకం.  ‘గబగబా’ ఏదో రాయటం కాదుగదా. అసలే రాసేది తేనెలొలుకు తెలుగు గురించి. తెలుగు భాష తియ్యదనం గురించి. సరే ఈసారి ఆమ్రేడితాల గురించి మాట్లాడుకుందామనిపించింది.  వేరే భాషల గురించి తెలియదు కాని […]

రచన: తుమ్మూరి రామ్మోహనరావు తెలుగు భాషను వన్నెకెక్కించిన ప్రక్రియల్లో అవధాన ప్రక్రియ ఒకటి. ఇప్పటికీ ఈ ప్రక్రియ నిత్య నూతనంగా ఉందని చెప్పడానికి నిన్నమొన్న రవీంద్రభారతిలో జరిగిన ద్విగుణిత అష్టావధానం ఉదాహరణగా చెప్పవచ్చు. పద్దెనిమిదేళ్ల ప్రాయంలో ఎక్కడో దేశంగాని దేశం అమెరికాలో పుట్టి గీర్వాణాంధ్ర భాషలలో సమంగా అష్టావధానం చేయడం మాటలు కాదు. అతననే కాదు అష్టావధానం ఎవరికైనా కష్టావధానమే. పద్యం రాయడంలో పట్టుండాలి. పాండిత్యముండాలి. సద్యస్ఫూర్తి ఉండాలి. ధారణా పటిమ ఉండాలి. వాక్శుద్ధి ఉండాలి. ఉచ్ఛారణాపటుత్వం […]

రచన: తుమ్మూరి రామ్మోహనరావు విశ్వవ్యాప్తంగా తెలుగు మాట్లాడేవాళ్లు కోట్ల సంఖ్యలో ఉన్నారు. కాని రాను రాను వాడేవాళ్లు తగ్గి భాష ఎక్కడ అంతరించిపోతుందోనన్న భయం కొంతమందికి లేకపోలేదు. ప్రస్తుత పరిస్థితులు చూస్తుంటే అవునేమో అనిపిస్తుంది కూడా. ఇంత అందమైన మన మాతృభాష అంతరించకుండా ఉండాలంటే ఒక తరం నుండి ఇంకొక తరానికి అది అందించబడాలి. మన తెలుగులో చాటువులు అని ఉన్నాయి. వాటికి తెలుగు సాహిత్యంలో ఒక ప్రత్యేక స్థానం ఉంది. అసలు చాటువంటే ఏమిటి? కవులైన […]

రచన: తుమ్మూరి రామ్మోహనరావు తెలుగు భాషను సుసంపన్నం చేసిన మరో దేశీఛందస్సుకు చెందిన ప్రక్రియ ఆటవెలది. ఆటవెలది అనగానే అనగననగరాగమతిశయిల్లుచునుండు తినగ తినగ వేము తియ్యనుండు సాధనమున పనులు సమకూరు ధరలోన విశ్వదాభిరామ వినురవేమ అనే పద్యం గుర్తుక వస్తుంది ఆటవెలదుల్లో అనేక లౌకిక వాస్తవాలను వెల్లడించిన ప్రజాకవి వేమన. మేడిపండు జూడ మేలిమై యుండును పొట్టవిప్పి చూడ పురుగులుండు పిరికి వాని మదిని బింకమీలాగురా విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ ఇలా వందల పద్యాలు వేమన పేరుమీద […]

రచన: తుమ్మూరి రామ్మోహనరావు సీసపద్యం తెలుగునాట బాగా వెలుగు చూసిన ప్రక్రియ. దానికి కారణం దానిలోని గాన యోగ్యత. రెండవది సంభాషణలాగా ఉండే ప్రక్రియ. ఎదుటి వారితో మాట్లాడుతున్నట్టుగా సాగే ఈ పద్య ప్రక్రియకు శ్రీనాథునిది పెట్టింది పేరు. ఆయన ‘చిన్నారి పొన్నారి చిరుత కూకటినాడు రచియించితిని మరుత్తరాట్చరిత్ర’బహు ప్రసిద్ధం. అలాగని మిగతా కవులెవ్వరిని తీసివేయడానికి లేదు. నన్నయ రాజవంశోత్తమ రంతిదేవుని కీర్తి ఏలచెప్పగ బడి విందు నందు. . . అట్లాగే తిక్కన సీసం ‘కుప్పించి […]

రచన: తుమ్మూరి రామ్మోహనరావు తెలుగు భాషలో పాటలు పద్యాల్లాగే సామెతలు, జాతీయాలు, నుడికారాలు కూడా జనుల అనుభవాల్లోనుండి పుట్టినవే. వాక్యం రసాత్మకం కావ్యం అన్నారు పెద్దలు. వాక్యం చిరస్థాయి కావడానికి వాక్యంలోని అనుభవ సారాంశం, లయాత్మకత అతి ముఖ్యమైనవి. పదాలలోని తూగు లయాత్మకతను అందిస్తే, వాక్య భాగం విరిగే చోట యతి, అంత్య ప్రాసలు వాక్యాన్ని శబ్దరమ్యంగా తీరుస్తాయి. కొన్ని సామెతలు చూద్దాం. అమ్మబోతే అడివి, కొనబోతే కొరివి చెరపకురా చెడేవు ఇల్లలుకగానే పండుగవుతుందా అమ్మ అల్లం […]

రచన: తుమ్మూరి రామ్మోహనరావు కూరిమిగల దినములలో నేరములెన్నడును కలుగ నేరవు మరియా కూరిమి విరసంబైనను నేరములే తోచుచుండు నిక్కము సుమతీ. . . ఇది నేను చిన్నప్పుడు చూచిరాత కాపీలో అభ్యాసం చేసిన మొదటి పద్యం. దీని తరువాత చీమలుపెట్టిన పుట్టలు పాములకిరవైనయట్లు పామరుడు తగన్ హేమంబు కూడబెట్టిన భూమీశుల పాలజేరు భువిలో సుమతీ ఉపకారికినుపకారము విపరీతముగాదు సేయ వివరింపంగా అపకారికి ఉపకారము నెపమెన్నక చేయువాడు నేర్పరి సుమతీ బలవంతుడ నాకేమని పలువురతో నిగ్రహించి పలుకుట మేలా! […]

రచన: తుమ్మూరి రామ్మోహనరావు మారిషస్ లో సంజీవనరసింహ అప్పడు అనే ఆయన ఉన్నారు. ఆయనకు తెలుగంటే ఎంత అభిమానమంటే, ఆయన మాట్లాడేటప్పుడు పొరపాటున కూడా ఒక్క ఆంగ్ల పదం దొర్లకుండా మాట్లాడుతారు. ఆంగ్లభాషాపదాలను ఆయన అనువదించే తీరు భలే అనిపిస్తుంది. పరాయి దేశంలో ఉన్నవాళ్లకు మన భాష మీద మమకారం ఎక్కువ. ఆ విషయం అమెరికాలో సైతం గమనించాను. అక్కడిమన వారు మన తీయని తెలుగు పలుకులకై మొహం వాచి ఉంటారు. తెలుగులో మాటాడేవారు కనిపిస్తే చాలు […]

రచన: తుమ్మూరి రామ్మోహనరావు భాషలోని తియ్యదనం తెలియాలంటే కొంచెం వెనక్కి వెళ్లక తప్పదు. నగరాలు ఇంతగా అభివృద్ధి చెందని కాలంలో గ్రామీణ జీవితాల్లోకి తొంగి చూస్తే… అప్పటి ఆటలు, పాటలు, వేడుకలు, సంబరాలు, జాతరలు, బారసాలలు, వ్రతాలు, నోములు, పెళ్లిళ్లు, పేరంటాలు అన్నీ సాహిత్యంతో ముడిపడి ఉన్నవే. పుట్టిన దగ్గర్నుంచి పుడకల్లోకి చేర్చేదాకా అన్ని సందర్భాలను సాహిత్యమయం చేశారు మనవాళ్లు. పుట్టిన పిల్లవాడు ఏడుస్తుంటే ఊరుకోబెట్టడానికి తల్లి చిన్నగా రాగం తీస్తూ పాట పాడుతుంది. ఏమని. . […]

రచన: తుమ్మూరి రామ్మోహనరావు మాలిక పాఠకులకు నమస్సులు. తేనె కడలి తెలుగు మాట పూల పడవ తెలుగు పాట వెన్నెలగని వెలుగు బాట వెన్న పూస తెలుగు భాష నన్నయాది కవులచేత వన్నెతీర్చబడిన భాష అన్నమయ్య పదములతో అందగించబడిన భాష కన్నడభూరమణునిచే సన్నుతించబడిన భాష దేశభాషలందు తెలుగు లెస్స ఎన్నబడిన భాష త్యాగరాజు కీర్తనలతొ రాగమయిన యోగభాష రామదాసు భజనలలో రంగరింపబడిన భాష పద్యమందు గద్యమందు హృద్యముగా నిముడు భాష చోద్యమొప్ప గేయములో జయమునొందె జనులభాష అని […]