మాలిక పత్రిక

రచన: గిరిజ పీసపాటి

కన్నాంబ, కాంచనమాల, టంగుటూరి సూర్యకుమారి, అమ్మమ్మ కలిసి తరచూ బీచ్ కి వెళ్తూ ఉండేవారు. ఒక్కోసారి ఎవరి కారులో వారు వెళ్ళి బీచ్ దగ్గర కలుసుకుంటే, మరోసారి అందరూ కలిసి ఒకే కారులో వెళ్ళేవారు. ఇక బీచ్ కి వెళ్ళాక వీళ్ళ సందడి అంతా ఇంతా కాదు. టంగుటూరి సూర్యకుమారి, అమ్మమ్మ పాటలు పాడితే, కన్నాంబ, కాంచన మాల సినిమా డైలాగ్స్ చెప్పేవారు. సరదాగా సినిమాలకి వెళ్ళేవారు. ఒకరి ఇంటి వంటలు మరొకరి ఇంటికి బట్వాడా అయ్యేవి.

కాంచనమాల గారి జుత్తు చాలా పొడగు అన్నది మనందరికీ తెలిసిన విషయమే. కానీ… షూటింగ్ లో ఫ్లడ్ లైట్ల వేడి, సరైన సమయానికి తిండి, నిద్ర లేక జుత్తు విపరీతంగా ఊడిపోసాగింది. అప్పుడు ఆవిడ అమ్మమ్మ జుత్తును చూసి మీరు జుత్తుకి ఎలాంటి సంరక్షణ తీసుకుంటారో చెప్పమని‌ అడగితే షీకాయని ఉడకబెట్టి, రుబ్బగా వచ్చిన పేస్ట్ తో మాత్రమే తల స్నానం చెయ్యమని, షాంపూ వాడొద్దని చెప్పి, వెన్న, ఆముదం, కొబ్బరి నూనె, పెరుగు, నిమ్మరసం, కలిపిన మిశ్రమాన్ని తలంటి పోసుకునే ముందు తలకి పట్టించి బాగా మర్దన చేసి మూడు గంటల తరువాత గోరు వెచ్చని నీటితో, షీకాయ పేస్ట్ తో స్నానం చెయ్యమని చెప్పారు. ఈ మిశ్రమం నేచురల్ హెయిర్ కండిషనర్ గా కూడా ఉపయోగపడుతుంది అని చెప్పారు అమ్మమ్మ. కాంచనమాల గారు అమ్మమ్మ చెప్పిన విధానాలు పాటించాక జుత్తు ఊడడం తగ్గిపోయింది. అమ్మమ్మకి ఇలాటి చిట్కాలు చాలా బాగా తెలుసు.

ఇలా కొన్నాళ్ళు కొనసాగిన వారి స్నేహం అమ్మమ్మ ఆరోగ్యం పూర్తిగా కుదుటపడిందని, ఇక ఎటువంటి అనారోగ్య సమస్యలు రావని వైద్యులు చెప్పాక అమ్మమ్మ, తాతయ్యలు తెనాలి తిరిగి వచ్చెయ్యడంతో బ్రేక్ పడింది. వీరు తెనాలి వచ్చేసరికి తాతయ్య గారి అన్నయ్యలు వేరు కుంపట్లు పెట్టుకోవడం వల్ల వీళ్ళు కూడా ఒక ఇల్లు కొనుక్కొని, వేరు కాపురం పెట్టుకున్నారు. తాతయ్య యధావిధిగా తన టీచర్ ఉద్యోగం చేసుకోసాగారు. కానీ… పిల్లలు లేని లోటు మాత్రం వారిని బాగా కలతకు గురి చేసేది. తన అన్నయ్యల పిల్లలను తమ పిల్లలుగా భావించి వారికి కావలసినవి అన్నీ కొనేవారు తాతయ్య. వాళ్ళు కూడా ఏం కావాలన్నా చనువుగా తాతయ్యనే అడిగేవారు.

రోజులు గడుస్తున్నాయి. ఇంతలో అమ్మమ్మ అన్నగారైన సుబ్బారావు గారు హఠాత్తుగా అనారోగ్యానికి గురయ్యారు. అది కూడా మానసిక అనారోగ్యం కావడంతో సుభ్రంగా మిలటరీ ఉద్యోగం చేస్తున్న వ్యక్తి తను ఏం చేస్తున్నాడో తనకే తెలియని మానసిక స్థితిలో ఉద్యోగం నుండి పారిపోయి వచ్చేసాడు. అలా రావడం నేరం కనుక ఆయన మీద సెర్చ్ వారెంట్ జారీ అవడం, అప్పటికే మతి భ్రమించినందున పోలీసులు ఆయన ప్రస్తుతం పిచ్చివాడు అయిపోయాడు అని రిపోర్టు పంపడంతో, వేరే ఎక్కడా ఉద్యోగం చెయ్యకూడదంటూ ఆయన మీద నిషేధాజ్ఞలు జారీ‌చేయడంతో పాటు అతని ఎడ్యుకేషనల్ సర్టిఫికేట్స్ కూడా కేన్సిల్ చేయడంతో కుటుంబం గడవడం కూడా కష్టంగా మారింది. అప్పుడే ఆయనకి న్యుమోనియా కూడా వచ్చి రెండు లంగ్స్ కి పూర్తిగా ఇన్ఫెక్షన్ వచ్చింది.

విషయం తెలుసుకున్న అమ్మమ్మ, తాతయ్యలు ఆయనని చూడడానికి నరసరావుపేట వెళ్ళారు. ఆయన అమ్మమ్మ పెళ్ళయాక ఏనాడూ చెల్లెల్ని పలకరించిన పాపాన పోలేదు. కలరా, టైఫాయిడ్ వచ్చి చావుకి సిధ్ధమయిననాడు కూడా వచ్చి పలకరించలేదు. అయినా తోడబుట్టినవాడు కష్టంలో ఉంటే అమ్మమ్మ కూడా అన్నగారి లాగే తనకేం పట్టనట్లు, తనని చూడడానికి రానివాడిని నేనెందుకు చూడాలని పంతం పట్టి ఉండలేపోయింది. వీళ్ళు వెళ్ళేసరికి సుబ్బారావు గారు ఇంట్లో లేరు. ఎక్కడికి పోయాడో తెలియక మగవారు తలో దిక్కూ వెతకడానికి వెళ్ళారు. దానితో తాతయ్య కూడా వెతకడానికి వెళ్ళారు.

రైలు పట్టాల మీద తల పెట్టి పడుకున్న మనిషిని చూసిన తాతయ్య పరుగున వెళ్ళి ఆయనని లేవనెత్తే ప్రయత్నం చేస్తూ, “అదృష్టవశాత్తు నా కంట పడ్డావు కనుక సరిపోయింది. లేకపోతే ఎంత ప్రమాదం జరిగేదో తెలుసా!?” అని మందలించి “ఇంట్లోని మగాళ్ళు అందరూ ఇప్పటికే నిన్ను వెతకడానికి తలోదిక్కూ ఊరు మీద పడ్డారు. ఆడవాళ్ళు ఆందోళనతో తిండి, నీరు లేక ఎప్పుడు ఏ వార్త వినాల్సొస్తుందోనని భయపడుతున్నారు. ఇంటికి పోదాం పద” అంటే నేను రానని‌ మొండికేసి, ఈండ్రబడుతున్న మనిషికి‌ నాలుగు తగిలించి ఇంటికి తీసుకుని వచ్చారు.

వైద్యం చేయించినా ఆయన వ్యాధి తగ్గకపోవడంతో తెలిసిన వారు తెనాలిలోనే ఉంటున్న భాగవతుల అన్నపూర్ణ శాస్త్రులు గారికి చూపించమని, ఆయన ఇటువంటి జాడ్యాలు‌ ఎందుకు వచ్చాయో, పరిహారం ఏమిటో చెప్తారని, ఇది వరకు చాలా మంది వారి దయ వల్ల సంపూర్ణ ఆరోగ్యవంతులు అయ్యారని చెప్పగా అన్నగారిని వారి దగ్గరకు తాతయ్య తోడు రాగా తీసుకెళ్ళింది అమ్మమ్మ.

భాగవతుల అన్నపూర్ణ శాస్త్రులు గారు ఆంజనేయస్వామి, సుబ్రహ్మణ్యేశ్వర స్వామి ఉపాసకులు. తెనాలిలో ఇప్పటికీ పూజలు అందుకుంటున్న పంచముఖ ఆంజనేయస్వామి వారి ఆలయాన్ని నిర్మించినది అన్నపూర్ణ శాస్త్రుల గారి తండ్రి గారే. గొప్ప ఉపాసకులు. కనుకనే వారి మీద ఉన్న విశ్వాసంతో అన్నగారిని తీసుకుని వారి ఇంటికి వెళ్ళారు అమ్మమ్మ, తాతయ్యలు. కాళ్ళు చేతులు కడుక్కుని లోపలికి వెళ్ళి, ఇంట్లోని దేవుడి దర్శనం చేసుకుని, ముందుగా దైవానికి మన సమస్యను చెప్పుకున్నాకే అన్నపూర్ణ శాస్త్రుల గారికి చెప్పాలి. అప్పుడు వారు ఆ సమస్యకి తగిన నివారణ మార్గం సూచిస్తారు. ఇది అక్కడి నియమం.

వీళ్ళు దైవ దర్శనం చేసుకుని శాస్త్రుల గారి దగ్గరకు వెళ్ళగానే వారు సుబ్బారావు గారినే చూస్తూ “ఇతడు మహా స్వార్ధపరుడు. ఆ స్వార్ధ బుధ్ధితోనే కన్న తల్లిదండ్రులను, కట్టుకున్న ఇల్లాలిని, ఆఖరికి కన్న బిడ్డలను కూడా బాధ పెట్టాడు. దాని ఫలితమే ఇప్పటి ఈ దైన్య స్థితికి‌ కారణం” అని చెప్పారు.
అమ్మమ్మ వారికి నమస్కరించి “మీరు తప్ప వేరే దిక్కు లేదు మాకు. ఇతనికి ఏమైనా అయితే భార్యాబిడ్డలు అన్యాయం అయిపోతారు. కనుక మీరే ఏదో ఒక దారి చూపించాలి” అని వేడుకుంది‌.

ఆయన ప్రశాంత వదనంతో అమ్మమ్మని చూసి ప్రాయశ్చిత్తం ఉంది. అదేమిటంటే “40 (మండలం) రోజుల పాటు సింహాచలం కొండ మీద సుందరకాండ పారాయణ చెయ్యాలి. అది కాక పాలు ఇస్తున్న ఆవును, దాని దూడను కొని ఇంటి వద్ద వాటికి సేవ చెయ్యాలి. ఈ రెండు పనులూ ఒకేసారి జరగాలి. ఒకదాని తరువాత మరొకటి చేస్తే ఫలితం ఉండదు. ఇవి నిరాటంకంగా పూర్తి చేస్తే ఆయన సంపూర్ణ ఆరోగ్యవంతుడు అవుతాడు. కానీ ఆయన చేసే పరిస్థితిలో లేడు. కనుక మరెవరైనా చేసి, ఆ పుణ్య ఫలాన్ని ఆయనకి ధార పోసినా సరిపోతుంది.” అని చెప్పారు. తన అన్నయ్య ఆరోగ్యవంతుడు కావడానికి ఎంత కష్టమైనా పడతానని శాస్త్రులు గారికి చెప్పి, వారికి పాదాభివందనం చేసి, తిరిగి ఇంటికి వచ్చేసారు అమ్మమ్మ, తాతయ్య.

******* సశేషం *******

రచన: డా.కె.మీరాబాయి

“నేను జయంత్ నండి. నేను మీతో మాట్లాడాలి. ఈవాళ భోజన సమయంలో మిమ్మల్ని కలుసుకోవచ్చునా?”
ఫోనులో అతని గొంతు వినగానే వారిజ గుండె ఝల్లుమంది.
” అలాగే మీ ఇష్టం ” అంది కంగారు ఆణుచుకుంటూ. ఫోను పెట్టేయగానే రుమాలుతో ముఖం తుడుచుకుంది.
మొదటిసారి అబ్బాయిలతో మాట్లాడబోతున్న పదహారేళ్ళ పిల్లలాగా ఈ బెదురేంటీ? అని తనను తాను కుదుట పరచుకుంది.
ఈ రోజు ఆఫీసుకు చీర గానీ , చుడీదారుగానీ వేసుకుని వుంటే బాగుండేది అనుకుంది తను వేసుకున్న నీలం రంగు జీన్స్ పాంట్, తెల్లని టీ షర్ట్ చూసుకుంటూ.
తనేమన్నా కలగనిందా ఇవాళ అకస్మాత్తుగా అతను వచ్చి కలుసుకుంటాడని? నిన్ననే బెంగుళూరు వెళ్ళిపోయి వుంటాడనుకుంది. ఇంకోసారి నాతో మాట్లాడాలి అనిపించిందేమో ! ఆనుకుంటే వారిజ బుగ్గలు వెచ్చబడ్డాయి.
తన క్యుబికల్ నుండి బయటకు వచ్చి విశ్రాంతి గదిలోకి వెళ్ళింది ముఖం కడుక్కుని, పౌడర్ రాసుకుని, తేలికగా లిప్ స్టిక్ అద్దుకుంది.
తల మరోసారి దువ్వుకుని క్లిప్ పెట్టుకుంది. ఇవన్నీ చేస్తున్నా ఆమె మనసు మాత్రం ఆలోచిస్తూనే వుంది. వారిజకు సడెన్ గా ఆ రోజు వాలెంటైన్స్ డే అని గుర్తుకు వచ్చింది ” కాబోయే జీవన సహచరికి పువ్వులు కానుక ఇచ్చి ఆశ్చర్య పరచాలని అనుకున్నాడేమో ” ఆన్న ఆలోచన వచ్చి ఆమె పెదవుల మీద ఆహ్లాదకరమైన చిరునవ్వు తొంగి చూసింది.
తనకు ఇరవై అయిదేళ్ళు నిండిపోతున్నాయని అమ్మా, నాన్నా తొందర పెడుతుంటే అయిష్టం గానే పెళ్ళికి ఒప్పుకుంది. ఎవరిద్వారానో జయంత్ గురించి తెలిసి వారిజ జాతకము, ఫోటో ఈమైల్ చేసారు.
అన్నీ సరిపోయాయి అనుకున్నాక స్కైప్ లో చూసి మాట్లాడుకున్నారు. ప్రత్యక్షంగా కలుసుకోవడానికి వాళ్ళు నిన్న రావడం , జయంత్ , వారిజ అరగంట విడిగా మాట్లాడుకుని అంగీకారం తెలపడం జరిగింది.
మంచి రంగులో ఒడ్డు పొడవు వుండి , ముప్పై ఏళ్ళ వయసులోనే ప్రోజక్ట్ మానేజర్ గా చేస్తున్న జయంత్ ని చూడగానే నచ్చాడు వారిజకు. ఆలాగే అందంగా , చలాకీగా సుకుమారంగా వున్న వారిజ మొదటి చూపులోనే అతనికి నచ్చింది.
జయంత్ తలిదండ్రులకు ఒక్కడే కొడుకు. తండ్రి బాంక్ ఆఫీసరు గా రెటైర్ అయ్యారు. తల్లి గ్రుహిణి. వాళ్ళిద్దరూ వారిజతో కలుపుగోలుగా మాట్లాడారు.
“మాకు పెళ్ళైన పదేళ్ళకు పుట్టాడు వీడు. బి. టెక్ చదవడానికి దూరంగా పంపించాలంటే దిగులు పడిపోయాము. మాకు వున్నది వాడొక్కడే కదా ! ఆంటూ ప్రేమ నిండిన కళ్ళతో కొడుకు వైపు చూసాడు ఆయన.
“వీడికి ఉద్యోగం బెంగుళూరులో వచ్చింది. వంట రాదు. రోజూ హొటల్ లో ఎంత కాలమని తింటాడు? వాడి ఆరోగ్యం కన్న మాకు స్వంత ఇల్లు , మా వూరు ముఖ్యం కాదు కదా ! ఆందుకే ” అమ్మా నువ్వు వచ్చి వండి పెడితే తప్ప ఈ ఉద్యోగం చేయలేను”అంటూ మావాడు అడిగితే ఇల్లు అద్దెకు ఇచ్చేసి వాడిదగ్గరకు వచ్చేసాము. ఎప్పటికైనా మేము వాడి దగ్గర వుండాల్సిందే కదా ! మాకున్నది వాడొక్కడే కదా!” తల్లి అందుకుని చెప్పింది.
వారిద్దరూ అలా చెప్తుంటే జయంత్ అసహనంగా కదలడం గమనించి మనసులో నవ్వు కుంది వారిజ
పెళ్ళవగానే బెంగుళూరుకి బదిలీ పెట్టుకుంటుంది లెండి వారిజ ” అంది వారిజ తల్లి.
” మా అమ్మాయికి వంట బాగా వచ్చులెండి. ” అంది మళ్ళీ.
“వారిజ ఇక్కడ ఒక్క పడకగది ఫ్లాట్ మా ఇంటికి దగ్గరలోనే తీసుకుంది. ఆద్దెకు ఇచ్చేసాము. ఆలాగే కారు కూడా కొనుక్కుంది. రెండింటికీ వాయిదాలు కడుతోంది.” కూతురు జీతం తాము వాడుకోవడం లేదు అని స్పష్టం చేసాడు వారిజ నాన్న.
ఈ మాటలు విన్న జయంత్ ముఖం వికసించడం గమనించింది వారిజ.
వచ్చే నెలలోనే పెళ్ళి ముహూర్తం పెట్టుకుందామని అనుకున్నారు.
పెళ్ళి దగ్గరలోనే వుంది గనుక నిశ్చితార్థం ఆడంబరంగా పెట్టుకోవద్దని , మంచి రోజు చూసి తాంబూలాలు మార్చుకుందామని చెప్పి వెళ్ళారు వాళ్ళు.
ఆఫీసు పనిమీదవెళ్ళినప్పుడు సహోద్యోగులతో కలిసి భోజనం చేయడం మామూలే. ఆయినా ఈ రోజు ఇలా తన కాబోయే జీవిత భాగస్వామితో కలిసి వెళ్ళడం అంటే కొత్తగా వుంది ఆమెకు.
సరిగ్గా ఒంటి గంటకు వారిజ బయటకు వచ్చి నిలబడింది. ఆయిదు నిముషాలలో అతను వచ్చాడు. అతని చేతిలో పూలగుత్తి గానీ, గిఫ్ట్ పాకెట్ గానీ లేకపోవడం గమనించింది వారిజ.
ఇద్దరూ వారిజ కారులోనే దగ్గరే వున్న రెస్టారెంట్ కి వెళ్లారు.
“నేను ఇలా రావడం మీకు ఇబ్బందిగా లేదు కదా? కాళీగా వున్న ఫామిలీ రూములో కిటికీ దగ్గరగా ఉన్న బల్ల ముందు కూర్చుంటూ అడిగాడు జయంత్.
“అదేమీ లేదు. డబ్బాలో తెచ్చుకున్న చల్లారిపోయిన తిండి బదులు హాయిగా ఏదన్నా వేడిగా తినవచ్చు.” ఆంది నవ్వుతూ.
“అంటే వేడి భోజనం తప్ప నా రాక మీకు ఆనందమని చెప్పరా? ” నవ్వాడు జయంత్.
మెను కార్డ్ చూసి , మీకేది ఇష్టం అని వారిజను అడగకుండానే తనకు నచ్చింది చెప్పి తెమ్మన్నాడు. ఆశ్చర్య మనిపించినా మౌనంగా వూరుకుంది.
సర్వర్ వెళ్ళిపోగానే గొంతు సవరించుకున్నాడు జయంత్.
” నిన్న మీ అమ్మగారు మీరు బెంగుళూరుకు బదిలీ చేయించుకునే విషయం మాట్లాడారు. మీరు తొందరపడి బదిలీ గురించి అడిగేస్తారేమో అని ఈ రోజు ప్రయాణం మానుకుని మిమ్మల్ని కలుసుకోవడానికి వచ్చాను.” అని ఆగాడు.
ఆశ్చర్యంగా చూసింది వారిజ.
” అదే బెంగుళూరులో మేము అద్దె ఇంట్లో వుంటున్నాము. అదీ ఒక్క పడకగది ఇల్లు. ఆ గది నేనే వాడుకుంటున్నాను లెండి. అమ్మా నాన్నా హాల్లో పడుకుంటారు.” సందేహంగా ఆగాడు.
“నాకు మీ అమ్మ నాన్నలతో కలిసి వుండడం ఇష్టమే. కావాలంటే మరొక పెద్ద ఇల్లు చూసుకోవచ్చును. ” నెమ్మదిగా చెప్పింది వారిజ.
” అదికాదు. మాకు అనంతపురంలో స్వంత ఇల్లు వుంది. అమ్మ చెప్పింది కదా నాకు భోజనం ఇబ్బంది కాకూడదని వాళ్ళను రప్పించుకున్నాను. ఇక్కడ మీకు స్వంత ఫ్లాట్ వుండగా అక్కడ అంత అద్దె పోసి మరో ఇంటికి మారడం దండగ కదా? వాళ్ళు ఇదివరకటి లాగానే అనంతపురం వెళ్ళి మా స్వంత ఇంట్లో వుంటారు. నాకు మీ వూరికి పోస్టింగ్ కావాలని మా బాస్ ని అడుగుతాను. ” గబ గబ చెప్పాడు.
ఒక నిముషం ఆలోచిస్తూ వుండిపోయింది వారిజ
“కానీ నేను కొన్నది కూడా ఒకే పడకగది ఇల్లు. మీ వాళ్ళు ఎప్పుడైనా వచ్చి వుండాలనుకుంటే వారికి అనుకూలంగా వుండదేమో ” అంది.
“వాళ్ళు ఇక్కడికి రావలసిన అవసరమేముంది? నేనే అప్పుడప్పుడు వెళ్ళి చూసి వస్తాను. ” జయంత్ మాట్లాడుతూనే ఫోన్ లో మెసేజ్ లు చూసుకుంటూ ఇంకా రాని బట్లర్ కోసం అసహనంగా అటూ ఇటూ చూస్తున్నాడు.
వారిజ అతను వైపు పరిశీలనగా చూసింది.
జయంత్ చిన్నగా నవ్వాడు. “అంతే కాదు. ఇక్కడ మీ అమ్మా వాళ్ళకు దగ్గరగా వుండడం వలన అద్దె మిగలడమే కాక ఇంకో లాభం కూడా వుంది.
అని ఆమె వైపు చూసి నవ్వాడు.
వారిజ కళ్ళలో ప్రశ్న చదివినట్టు తిరిగి అతనే చెప్పాడు ” రేపు భవిష్యత్తులో మన పిల్లలను క్రెష్ లో వదలడమో, బోలెడు డబ్బు పోసి ఆయాను పెట్టుకోవడం అవసరం వుండదు. మీ అమ్మా నాన్నగారు ఆరోగ్యంగా వున్నారు గనుక వాళ్ళే చూసుకుంటారు. మీ చెల్లెలు ప్రస్థుతం ఖాళీగానే వుంది గనుక తన సహాయమూ వాళ్ళకు వుంటుంది.. రెండుమూడేళ్ళు గడిచాక వాళ్ళూ చూడలేకపోయినా మనకు సమస్య వుండదు.” వెయిటర్ భోజనం తీసుకుంది వచ్చి పెడుతుంటే అటు చూస్తూ అన్నాడు.
వారిజకు ఊపిరి ఆడనట్టు అనిపించింది.
అప్రయత్నంగా తన ఒళ్ళొని హాండ్ బాగ్ ని భుజానికి తగిలించుకుంది.
” అదేమిటి అప్పుడే లేస్తున్నారు?” ఆశ్చర్యం గా అడిగాడు.
” ఒక్క నిముషం. చేతులు కడుక్కుని వస్తాను. “అని లేచి, వాష్ రూముకు వెళ్ళింది.
చల్లని నీళ్ళతో ముఖం కడుక్కుంటే తెరిపిగా అనిపించింది ఆమెకు.
” మనుషుల నడుమ సంబంధాలన్నీ ఆర్థిక సంబంధాలే అన్న మాటకు నిర్వచనంలా వున్నాడు ఇతను. నిన్న తాము మాట్లాడుకున్న అరగంటలో అతని ఉద్యోగ బాధ్యతల గురించీ, జీవితంలో పైకి రావాలన్న అతని తపన గురించీ చెప్పాడు. , ఇంకా స్నేహితులు, సినిమాలు గురించీ ముచ్చటించుకున్నారు. అతనేమిటో ఈ రోజు అర్థం అవుతున్నట్టుగా వుంది వారిజకు. నెమ్మదిగా నడుస్తూ తాము కూర్చున్న చోటుకి వచ్చింది.

ఆ సరికి జయంత్ అతని ప్లేట్ లోకి కావలసినవి వడ్డించుకున్నాడు. అప్పుడే తినడం మొదలు పెట్టేసాడు..వారిజ ముందు వున్న ప్లేట్ కాళీగా వుంది. మర్యాద కోసమైనా ఆమె పళ్ళెంలో వడ్డించలేదు అతను.
” అన్నట్టు చెప్పడం మరచిపోయాను. నాకు ఆమెరికా వెళ్ళే అవకాశం రావొచ్చు. బెంగుళూరులో కట్టే అద్దె మిగులుతుంది కదా అది నేను కొన్న స్థలానికి కట్టేస్తాను. అమెరికాలోనే స్థిర పడాలని నా ఆశయం. ఆ స్థలాన్నిఅమ్మి అక్కడ ఇంటికి డౌన్ పేమెంట్ కట్టవచ్చు ఇక్కడి ఖర్చులు మనం చెరి సగం పెట్టుకుందాము. మరి కాస్త బిరియానీ వడ్డించుకుంటూ చెప్పాడు.
అప్పుడు గుర్తు వచ్చినట్టు ” అరే మీరు తినడం మొదలు పెట్టనే లేదు. ” అన్నాడు.
” ఫరవాలేదు. నాకు ఆకలిగా లేదు. ఆంటూ కొంచం ప్లేట్లో వేసుకుంది.
జయంత్ తనకు ఆమెరికా రావడం ఇష్టమా కాదా అని అడగ లేదన్నమాట పక్కన పెట్టి ” మీ అమ్మా నాన్నలకు మీరు ఒక్కడే కొడుకు కదా వారి మాట ఏమిటి. ” అని అడిగింది.
” అయితే. వాళ్ళ కోసం నా భవిష్యత్తు వదలుకుంటానా? శక్తి వున్నన్నాళ్ళు చేసుకుంటారు. చేత కానప్పుడు చూద్దాం. ”
“అప్పుడు అమెరికా తీసుకు వెళ్తారా ? అడిగింది వారిజ.
“ఇంకా నయం. అక్కడి ఆరోగ్య భీమాలు, ఖర్చులకు ఆరిపోతాము. ఇక్కడే ఎవరో బంధువుల సహాయం తీసుకోవడమో, , తప్పదు అంటే వౄద్ధాశ్రమంలో చేర్పించడమో చేయాలి. ” ఎటువంటి భావోద్వేగమూ లెకుండా చెప్పాడు.
ఆమె తింటున్నదీ లేనిదీ పట్టించుకోకండా మరో పదార్థం వేసుకున్నాడు.
“మీరేమి తింటారని అడగలేదు. మీకు ఆమెరికా రావడానికి అభ్యంతరం లేదు కదా అని కనుక్కోలేదు. కనీసం తను వచ్చేదాకా ఆగకుండా తినడం మొదలు పెట్టేసాడు. కాబోయే అత్తామామలను మరదలిని ,తన బిడ్డలకు బేబీ సిట్టర్స్ గా వాడుకోడానికి సిద్ధమైపోయాడు. ‘తనతో సమంగా చదువుకుని, సంపాదించే భార్యకు, ఆమె వ్యక్తిగత ఇష్టాఇష్టాలకు అతను ప్రాముఖ్యమివ్వడని స్ఫష్టంగా అర్థం అయ్యింది.
ప్రాణంగా పెంచుకున్న కన్నవారినీ కూరలో కరివేపాకు లాగా తీసి పారేస్తున్నాడు అంటే చాలా స్వార్థపరుడే నన్నమాట.
తినడం ముగించి కాగితం రుమాలుతో మూతి, చేతులు తుడుచుకుని వుండ చుట్టి పారేసాడు.
“వాడుకుని పారేసే కల్చర్ బాగానే ఒంటబట్టింది. ” అనుకుని లేచి నిలబడింది.
అతని ముఖంలోకి సూటిగా చూస్తూ నిదానంగా మాట్లాడడం మొదలు పెట్టింది.
” ప్రస్థుతం ఈ వస్తు వినిమయ ప్రపంచంలో కుటుంబం ఆవల నిజమైన ప్రేమ, ఆత్మీయత దొరకడం అరుదై పోయింది. ఎంత సంపాదించినా ప్రేమించే మనుషులను కొనగలమా? మా అమ్మా నాన్నా మా కోసమే తమ జీవితం అన్నట్టు బ్రతికారు. నాకు ఉద్యోగం వస్తే వాళ్ళు గర్వపడ్డారు. నాకు దెబ్బ తగిలితే వాళ్ళు నొప్పి అనుభవించారు. ” వారిజ క్షణం ఆగి ఊపిరి తీసుకుంది.
జయంత్ కాస్త అసహనంగా చూసాడు. “ఎవ్వరి తల్లితండ్రులు అయినా అంతే కదా. ” అన్నాడు తనూ లేచి నిలబడుతూ.
“మన కోసం ఎంత త్యాగం చేయాల్సి వచ్చినా వాళ్ళు క్షణకాలం తటపటాయించలేదు. అటువంటి ఆత్మీయులను అవసరానికి వాడుకుని వాళ్ళకు మన చేయూత అవసరమైనప్పుడు వృద్ధాశ్రమాలపాలు చేసే డబ్బు, అమెరికాలో ఉద్యోగం , ఆడంబరాలు నాకు అక్కరలేదు. నాకు జీవితంలోభర్త, పిల్లలు ఎంత ముఖ్యమో నా తలిదండ్రులు, చెల్లి కూడా అంతే ముఖ్యం.పుట్టింటి లో అయినా మెట్టినింటిలోనైనా నేను కోరుకునేది మనసులను కలిపే మమతానుబంధం. “కుటుంబంలో అమ్మానాన్నల , అత్తా మామల , భర్త , పిల్లల ప్రేమ , వాత్సల్యం అందుకుంటూ ఆనందంగా బ్రతకాలి అన్నదే నా కోరిక. ముఖ్యంగా నా జీవిత సహచరుడితో నాకు కావలసింది వ్యాపార బాంధవ్యం కానే కాదు. మనసులు కలిసిన, ఒకరికొకరుగా జీవించగలిగే హృదయ బాంధవ్యం. మీ అభిప్రాయాలు నిన్ననే నాకు చెప్పి వుంటే ఈ రోజు సెలవు దండగ చేసుకుని నన్ను కలుసుకోవలసిన అవసరం వుండేది కాదు మీకు.” ఆని చిన్నగా నిట్టూర్చింది.
హాండ్ బాగ్ తెరిచి అయిదువందల నోటు తీసి వెయిటర్ తెచ్చిన బిల్ మీద పెట్టి “ఈ రోజు లంచ్ బిల్ లో నా వాటా. గుడ్ బయ్ ” అని బయటకు వెళ్ళే తలుపు వైపు నడిచింది వారిజ.
జయంత్ ఫోనులో “కన్నా అన్నం తిన్నావా ? అని మెసేజ్ కనబడింది. ప్రేమగా అమ్మ పంపిన సందేశం మనసును తడుముతూ కొత్త అనుభూతిని కలిగిస్తుంటే , స్థిరంగా అడుగులు వేస్తూ నడిచి పోతున్న వారిజ వైపు చూస్తూ నిలబడిపోయాడు జయంత్.

———— ———— ———–

రచన: మణికుమారి గోవిందరాజుల

 

ఆ రోజు వాళ్ళ పెళ్ళిరోజు.   పొద్దున్నే  పట్టిన ముసురులా కాంతానికి  కనకానికి మొదలైన పోట్లాట ఇంతవరకు తెగడం లేదు. ఇద్దరూ కూడా నువ్వంటే నువ్వని అనుకోవడంతోనే సరిపోతున్నది  . యెవరేమి చేసారో   సోదాహరణ ఉదాహరణలతో సహా చెప్పుకుంటున్నారు.  ఎవరికి వారు తమ మాటే నెగ్గాలని  పట్టుమీదున్నారు.  పైన అద్దెకున్న వాళ్ళొచ్చి సంధి కుదర్చబోయారు కానీ వాళ్ళను కరిచినంత పని చేసి వెళ్ళగొట్టారు.

ముప్పయేళ్ళ సంసార జీవితంలో  చాలాసార్లు యేదో ఒక విషయానికి గొడవపడే వారు. కాకపోతే ఆ గొడవ చాలా తమాషాగా వుండేది. పక్కింటి వాళ్ళ కుక్క యెన్ని పిల్లల్ని పెడుతుంది అన్న సమస్య మీద ఆ కుక్క డెలివరీ అయిందాకా పోట్లాడుకుంటారు.  మేడ మీద  నుంచుని చూస్తుండగా యెదురింటి వాళ్ళు సినిమాకెళ్తున్నామోచ్ అని కేకేసి చెప్తే వాళ్ళొచ్చిందాకా వాళ్ళే సినిమాకెళ్ళారు అన్న మాట మీద వాదించుకుంటారు.  నాలుగిళ్ళ అవతల వున్నామె వేస్తున్న ముగ్గు యెన్ని చుక్కలుంటుంది అన్న విషయం మీద ఒకరి మీద ఒకరు కేకలేసుకుంటారు.  పైన అద్దెకున్న వాళ్ళ ఇంటికి యెవరన్నా వస్తే వాళ్ళెన్ని రోజులుంటారు అన్న దాని మీద చిట్టిలు తీసుకుంటారు. అందుకే వాళ్ళ గొడవని  యెవరూ  పట్టించుకునే వాళ్ళు కారు.  వాళ్ళకు తెలుసు అవన్నీ టైంపాస్ గొడవలని.

అంతే కాని కుటుంబ విశయానికొస్తే…. . .

ప్రతి పనీ ఇద్దరూ సంప్రదించుకునే చేసుకునేవాళ్ళు. ఒకటే మాట ఒకటే బాట ఇద్దరిదీ.  ఒక్కరోజు నువు చేయాలంటే నువు చేయాలని  కూడా పోటీ పడేవాళ్ళూ కారు. అలాంటిది ఇద్దరికీ తీవ్రమైన గొడవ అదీ పెళ్ళి రోజున అవుతున్నదంటే సమస్య ఏదో చాలా తీవ్రమైనదే అయి వుంటుంది.   అదేంటో  తేలాలంటే మనకి కనకం సంగతి మొదటినుండీ తెలియాలి.

కనకానికీ కనకం  బామ్మకీ కనెక్షన్ ఇనుపగొలుసులంత గట్టిది . బంగారపు గొలుసంత విలువైనది.  బామ్మకి  కనకం అంటే ప్రాణం. కనకం కాల్లో ముల్లు గుచ్చుకుంటే బామ్మని ఓదార్చేసరికి  కొడుకులు కోడళ్ళకి ప్రాణం  అన్నుబట్టి పోయేది. ఇక  కనకానికి బామ్మ  బామ్మే కాక గురువు,గాడ్  మదర్, మెంటర్ ఇంకా ఇలాంటివి ఏవుంటే అవి.

బామ్మకి ముగ్గురు కొడుకులు.  ఆఖరి కొడుకు కొడుకు కనకం. పైన ఇద్దరూ వాళ్ళ మగపిల్లలకు కనకం అన్న పేరు పెట్టడానికి  ఇష్టపడకలేదు.  ఇక ఆఖరి చాన్స్.  మూడో కోడలికి రెండో కాన్పు. మగ పిల్లాడే  పుట్టాలని కోడలు నీళ్ళోసుకున్నప్పటి నుండి పూజలు వ్రతాలు చేయగా పుట్టిన ఆఖరి మనవడికి  కనకం అని పేరు పెట్టుకుంది.  ఇంతకీ కనకం పేరు బామ్మగారి భర్తగారిది  అందుకే కనకం అంటే ప్రాణం. . . కనకం పుట్టినప్పటినుండీ అడుగులేసేదాకా బామ్మ ఒడిలోనే పెరిగాడు.

కనకానికి కొద్ది ఊహ వచ్చినప్పటినుండీ రాత్రుళ్ళు తనదగ్గర పడుకున్న మన చిన్న కనకానికి  బామ్మ తనని వాళ్ళ తాత యెంత అపురూపంగా చూసుకున్నాడొ  యెలా గౌరవించేవాడో చాలా ఇష్టంగా కథలు కథలుగా చెప్పేది. ఆ వయసులో  కనకానికి పెద్దగా అర్థం కాకపోయినా  వయసు పెరుగుతున్న కొద్దీ జీవితం లో భార్య ప్రాముఖ్యత ఎంత?,తననే నమ్ముకుని వచ్చిన  జీవితభాగస్వామితో ఎలా మెలగాలో, ఆనందంగా . . ఎలా జీవించాలో ఒక అవగాహనకి వచ్చేసాడు. .

కనకానికి కాంతంతో పెళ్ళి కూడా చాలా చిత్రంగా అయింది.

ఒకసారి అప్పుడు పదేళ్ళు ఉంటాయేమో  పక్కింట్లో పెళ్ళి జరుగుతున్నది.  ఆ పెళ్ళికి బామ్మతో పాటు వెళ్ళిన కనకం బామ్మ నడిగాడు “బామ్మా పెళ్ళంటే ఏమిటని?”

బామ్మ భళ్ళున నవ్వి.  “ ఆరి భడవా ! రోజూ నేను చెప్తున్నదేమిటిరా?”

“బామ్మా ఏదో చెప్తుంటావు రోజూ.  నాకర్థం కావటం లేదు”బిక్కమొహం పెట్టి తలకాయ గోక్కున్నాడు.  బామ్మకి బోలెడు ప్రేమ వచ్చేసింది మనవడి మీద.

“పోనీ పెళ్ళంటే నీకేమి తెలుసో  చెప్పు”  అడిగింది.

“పెళ్ళంటే చుట్టాలందరూ వస్తారు.  పెళ్ళంటే బోలెడు పిండి వంటలు.   పెళ్ళంటే కొత్తబట్టలు. ” హుషారుగా తనకు తెలిసినవన్నీ చెప్పబోయాడు.

“అరేయ్ పెళ్ళంటే అవన్నీ వుండే మాట నిజమే అయినా పెళ్ళంటె రెండు జీవితాలు ఒక్కటై ,ఒక్కటైన జీవితం  మూడు లేక  నాలుగు అవడం” పొయెటిక్ గా  చెప్పబోయింది.

“బామాఆఆఆఆఆ…. ”మళ్ళీ బిక్కమొహమేసాడు “నువ్వేంటో చెబుతున్నావు మళ్ళీ. నా కర్థం కాకుండా”

“సరే నీకర్థమయ్యేట్లు చెబుతాను.  ఒకవేళ ఇప్పుడర్థం కాకపోయినా గుర్తుంచుకో. . ఒక అమ్మాయి ఒక అబ్బాయి ఎక్కడెక్కడో పెరుగుతారు.  సమయం వచ్చినప్పుడు ఆ అమ్మాయి అబ్బాయి లకు  పెళ్ళై ఆ రెండు జీవితాలు ఒక్కటై కల్సిపోతాయి.  అప్పుడు వారికొక బంధం యేర్పడుతుంది.  అలా ఏర్పడిన బంధాన్ని ,కలిసిన జీవితాల్ని ,ఒకే  జీవితంగా జీవించాలి.  ఇప్పుడు నీకర్థం కాకపోయినా  నా మాటలు గుర్తుంచుకో . . పెద్దయ్యాక అర్థమవుతాయి. పెళ్ళంటె నమ్మకం.  . పెళ్ళంటే రక్షణ.  నిన్నే నమ్ముకుని వచ్చి,నీ జీవితంలో భాగమైన స్త్రీ మూర్తికి నువు ఆ రక్షణ,నమ్మకం ఇవ్వాలి. ”

“అన్నీ నేనే ఇవ్వాలా?మరి ఆ అమ్మాయి ఏమీ ఇవ్వక్కర్లేదా?” కుతూహలంగా అడిగాడు

“ తల్లీ తండ్రులను వదిలి  పెళ్ళి అన్న బంధం తో అమ్మాయి మన ఇంటికి వస్తుంది.  అందుకని మొదలు మనమే ఆ నమ్మకం అమ్మాయికి ఇవ్వాలి.  అప్పుడు ఆ అమ్మాయికి “నేను అందర్నీ వదిలి వచ్చినా ఇక్కడ అమ్మ దగ్గరున్నంత హాయిగా నేనుండగలను” అన్న నమ్మకం కలుగుతుంది. ” చెప్తుంటే బామ్మ కళ్ళు చెమ్మగిల్లాయి.  కొంగుతో కళ్ళు తుడుచుకుంది.

“అయితే”

పెళ్ళి హడావుడిలో వున్నారందరూ.  వీళ్ళిద్దరు పెళ్ళి తంతును గమనిస్తూ మాట్లాడుకుంటున్నారు.

ఈ హడావుడిలో తమ ముందు తిరుగుతున్న ఒక అమ్మాయి మీదికే  మాటి మాటికీ కనకం చూపు పోతున్నది .  ఆ అమ్మాయి పట్టులంగా  జాకెట్టేసుకుని, లంగా కాళ్ళకు అడ్డం పడకుండా పట్టుకుని మిగతా పిల్లలందరితో ఏవో ఆటలు ఆడుకుంటున్నది.  ఎందుకో అంతమంది అమ్మాయిల్లో ఈ అమ్మాయే మన కనకాన్ని ఆకర్శించింది.

“అయితే ఏముంది ఆ అమ్మాయికి  ఎప్పుడైతే ఆ నమ్మకం కలుగుతుందో  నీకు తను కూడా ఆ నమ్మకం ఇస్తుంది. నిన్ను ప్రేమిస్తుంది.  నీ జీవితాన్ని నందనవనం చేస్తుంది. ” బామ్మ కి  గొంతు మూగబోయింది.

“ అయితే బామ్మా!  నేను ఆ అమ్మాయిని పెళ్ళి చేసుకోనా? నువు చెప్పినట్లే వుంటాను”  తమ ముందు తిరుగుతున్న పట్టులంగా అమ్మాయిని  చూపిస్తూ.  కాన్ఫిడెంట్ గా సిగ్గుపడుతూ బామ్మ చెవిలో రహస్యంగా అడిగాడు

గొంతులో సుళ్ళుతిరుగుతున్న బాధ ఎటుపోయిందో మనవడిని “ఓరి భడవా!” అంటూ కావిలించుకుంది గట్టిగా నవ్వుతూ.

“ఇదిగో నువు బాగా చదువుకోవాలి. .  మంచి ఉద్యోగం లో చేరాలి.  అప్పుడు,  ఆ అమ్మాయి పేరు కాంతం.  ,  కాంతాన్ని  చేసుకుంటానని ధైర్యంగా ఆ అమ్మాయి తలితండ్రులకి చెప్పాలి.  అప్పుడు పెళ్ళి”

“ ఒహో! ఆ అమ్మాయి పేరు కాంతం అన్నమాట.  అబ్బో పెళ్ళికి చాలా రోజులాగాలి” ఆ అమ్మాయినే చూస్తూ మనసులో అనుకున్నాడు కనకం. కనకానికి చాలా ఆతృతగా వుంది బామ్మ చెప్పిన విధంగా వుండి చూపించాలని.

ఆ తర్వాత కొన్నాళ్ళకి కాంతం తండ్రి  ఒక  ఆక్సిడెంట్ లో చనిపోయారని తెలిసి బామ్మ వెళుతూ కనకాన్ని కూడా తీసుకెళ్ళింది.

వీళ్ళు వెళ్ళేప్పటికి అన్ని కార్యక్రమాలు అయ్యాయి.  అందరూ కాంతం తల్లి  చుట్టూ కూర్చుని ఓదారుస్తున్నారు.  తల్లిని ఆనుకుని కూర్చుని  ఏడుస్తూ  వుంది కాంతం.

కనకం బామ్మ కూడా  తనకు తోచిన మాటలేవో చెప్పసాగింది.

ఇంతలో ఎవరో.  “పాపం ఆడపిల్లని ఎలా పెంచుతావో  . . సరిగ్గా ఎదిగే పిల్లకి  రక్షణ ఇవ్వాల్సిన సమయం లో ఆ దేవుడు తండ్రిని దూరం చేసాడు నీ కూతురికి”  సానుభూతిగా అన్నారు.

రక్షణ అన్న మాట వినపడగానే  కనకానికి ఒక రకమైన ఆవేశం వచ్చింది.  అప్పటికే కాంతం అంటే ఎందుకో తెలియని ఇష్టం ఏర్పడి పోయింది మరి.

“నేనిస్తాను రక్షణ” ఈ మాటలు చెబుతూ వెళ్ళి కాంతం చుట్టు చేయి వేసి నుంచున్నాడు.

అప్పటి వరకు విచార వదనాలతో  వున్నవారికి నవ్వొచ్చింది  కాంతం అయితే ఏకంగా ఏడుపు మర్చిపోయింది.

“ఎట్లిస్తావేంటి” ఎవరో అడిగారు.

“ఎట్లివ్వడమేంటి? పెళ్ళి చేసుకుని. .  మా బామ్మ చెప్పింది పెళ్ళి చేసుకున్న అమ్మాయికి రక్షణ ఇవ్వాలని.  అందుకని  పెళ్ళి చెసుకుంటాను” తలెగరేస్తూ ధీమాగా చెప్పాడు.

చుట్టూ కూర్చున్న మిగతా వారు అందరూ నవ్వేశారు.

“నవ్వుతారెందుకూ? నేను నిజంగానే చేసుకుంటాను. కానీ మా బామ్మ చెప్పింది.  నేను పెద్దవ్వాలని.  నేను పెద్దయ్యి ఉద్యోగంలో చేరాక చేసుకుంటాను”

తాత్కాలికంగా తన దుఃఖాన్ని మర్చిపోయింది కాంతం తల్లి. . . పిల్లలిద్దర్నీ దగ్గరికి తీసుకుంది మౌనంగా.

తన చేతిని పట్టుకుని  తన చుట్టూ చెయ్యేసి సినిమాలో హీరోలా మాట్లాడుతున్న కనకం తెగ నచ్చేసాడు కాంతానికి.   అప్పుడు కాంతం వయసు తొమ్మిదేళ్ళు.

ఆ తర్వాత ఉద్యోగంలో జాయిన అయ్యాక, పాతికేళ్ళ వయసు రాగానే వెళ్ళి నిజంగానే అడిగి మరీ చేసుకున్నాడు కాంతాన్ని.

బామ్మ చెప్పిన ప్రకారమే  కనకం నడుచుకున్నాడు.  ఇచ్చిన మాట ప్రకారం అన్నేళ్ళ తర్వాత కూడా తన్నే చేసుకున్న కనకం అంటే కాంతానికి ప్రాణం. తను ఇచ్చిన మాట నమ్మి  యెన్ని సంబధాలొచ్చినా పెళ్ళి చేసుకోకుండా  తనకోసమే వున్న కాంతం అంటే  చెప్పలేనంత ఇష్టం కనకానికి.

పెళ్ళి  చేసుకుని హాయిగా సంసారం చేసుకుంటున్న మనవడిని, ఆ మనవడిని తనంత  ప్రేమగా చూసుకుంటున్న మనవరాలిని చూసి పొంగిపోయేది బామ్మ.   అంతే కాని తన స్థానం తగ్గించి మనవడు పెళ్ళాన్ని ఇష్టపడుతున్నాడని , తనమీద మనవడికి ప్రేమ తగ్గిపోతుందేమోనని  ఇప్పటి అత్తగార్లలా అభద్రతా భావం ఫీల్ అవలేదు.  ఇప్పుడు బామ్మకి మనుమడెంత  ప్రాణమో  మనవరాలు అంత ప్రాణం.  తనముందు కువ కువ లాడుతూ తిరుగుతున్న ముచ్చటైన జంటకు దిష్టి తగులుతుందేమో నని  రోజూ దిష్టి తీసేది వాళ్ళకు.   ముని మనుమడిని చూసి వాడికి  బంగారపు వుగ్గుగిన్నె బహుమతిగా ఇచ్చింది .  వాళ్ళ పెళ్ళయిన పదేళ్ళకు తృప్తిగా కన్ను మూసింది బామ్మ.

ఇంతలా హాయిగా వున్న కనకానికి కాంతానికి గొడవలెందుకొస్తాయంటే అవి వాళ్ళకి టైం పాస్. కానీ ఈసారొచ్చింది టైం పాస్ కాదు.  జగడమే. . .  జగడమే … బామ్మ ఉన్నంత కాలం ఆమే వీళ్ళ గొడవలకు జడ్జి.  అందుకని తొందరగానే తేలిపోయేవి. . కాని ఇప్పుడు?

ఇంతకీ యేంటి సంగతంటే? నేను చెప్పడమెందుకు చూద్దాం పదండి.

ఆ  రోజు వాళ్ళ పెళ్ళిరోజని కాంతం చాలా  హుషారుగా వుంది.  “నాకు ఇంత మంచి భర్త నిచ్చిన నీకు,  కృతజ్ఞతలు ఏ విధంగా చెప్పుకోవాలో తెలీటం లేదని”  పదే పదే భగవంతుడికి చెప్పుకుంది.

కనకం కూడా చాలా  హుషారుగా వున్నాడు.  ముందురోజే తెలిసింది తనకు వచ్చిన ప్రమోషన్ సంగతి.  రిటైర్మెంట్ ముందర ప్రమోషన్ వున్న ఊళ్ళోనే అని చాలా సంతోషించారు ఇద్దరూ.  పెళ్ళి రోజుకి శుభవార్త తెలిసింది అని కనకం  చాలా ఉత్సాహంగా వున్నాడు.   అసలు కనకం  చాలా  చాలా ఇష్టంగా  ఇష్టపడి కాంతాన్ని పెళ్ళి చేసుకున్నాడు కదా . అందుకే కనకం కూడా దేవుడికి బోలెడన్ని కృతజ్ఞతలు చెప్పుకున్నాడు.

జీవితం ఆనందంగా హాయిగా గడిచిపోతున్నది.  పిల్లలు చక్కగా చదువుకుని ఉద్యోగాల్లో సెటిల్ అయ్యారు.  చీకూ చింతా లేని సంసారం.  ఒక స్త్రీకి పురుషుడికి అంతకన్నా యేమి కావాలి?

అందుకని కనకం వెళ్ళి  “కాంతం . . కాంతం.  మరే మన  పెళ్ళై  ముప్పైయేళ్ళయింది కదా? నేను నిజంగా చాలా అదృష్టవంతుడ్ని. నీలాంటి అనుకూలవతి అయిన భార్య లభించింది. ఇంత అదృష్టాన్ని నాకిచ్చిన దేవుడికి  కృతజ్ఞతలు చెప్పుకోవాలి కదా .  గుడికెళదామా “అని కాంతాన్ని అడిగాడు.

అప్పటివరకు కాంతం కూడా అదే అనుకుంటున్నది కదా? సరే వెళ్దాం అనొచ్చు కదా? కాని   కనకం మాట వినేసరికి కొద్దిగా చిన్నబుచ్చుకుంది.

“యేమండి! యెంత మాట అనేశారు?. ఇప్పుడే నేను కూడా అదే అనుకుంటున్నాను. .  మీలాంటి  ప్రేమ మూర్తిని  నాకిచ్చిన ఆ దేవదేవుడికి వేల కృతజ్ఞతలు చెప్పుకుంటున్నాను.  ఇప్పుడు చెప్పండి మీరా ?నేనా అదృష్టవంతులు? మీ లాంటి భర్త దొరికితే  ఎవరైనా నాలానే వుంటారు.   నేనా మీరా? ఆ దేవ దేవుడికి కృతజ్ఞతలు చెప్పుకోవాల్సింది? . ” అన్నది కొద్దిగా బాధ నిండిన గొంతు తో.

“ముమ్మాటికి నువే గొప్ప.  నేనే అదృష్టవంతుడిని.  అందులో డౌట్ లేదు”  స్థిరంగా చెప్పాడు కనకం.

ఈసారి కొద్దిగా కోపం వచ్చింది కాంతానికి.   “నేనస్సలు ఒప్పుకోను. ”  గట్టిగా చెప్పింది.

ఈసారి కనకం కూడ కోపం తెచ్చుకున్నాడు.  “మొండిగా వాదించకు.   ప్రతి చిన్న దానికి నీకు నాతో వాదనలు యెక్కువయ్యాయి. పెద్దతనం వస్తున్నకొద్దీ చాదస్తం ఎక్కువవుతున్నది.  యెందుకు చెప్తున్నానో అర్థం చేసుకో.  మీ పెద్దవాళ్ళు నీ పెళ్ళికి తొందరపెడుతున్నా నా కోసం  ఆగి నా జీవితం లోకి వచ్చి నా ప్రతి కష్టం సుఖం లలో నాకు తోడుగా వున్నావు.  మరి నేనెంత అదృష్టవంతుడిని?”

“అదే కదా నేను చెప్పేదీను?మీ పెద్దవాళ్ళు బోలెడు కట్నం తో వచ్చే అమ్మాయిని చూపించినా కాదని నా కోసం అవన్నీ వద్దనుకోవడం సామాన్యం కాదు.   అది నా అదృష్టం కాదా?” ముక్కు యెగబీల్చింది కాంతం.

“సరే చెప్తుంటే  వినిపించుకోవట్లేదు కదా?. .  ఇంకో మాట చెప్తా ఒప్పుకోక చస్తావా. . నన్ను ప్రాణంగా  ప్రేమించే మా బామ్మకి చివరి సమయం లో యెంత సేవ చేసావు? బామ్మ,  అమ్మా నాన్నల  దగ్గర వుండకుండా  మన పెళ్ళైన కొత్తల్లోనే మన దగ్గరే వుంటా నని వస్తే ఆమెని ఎంత సంతోషంగా ఆహ్వానించి ఆప్యాయంగా చూసుకున్నావు? కన్న తల్లి కంటే ఎక్కువగా చూసుకున్నావు?. అందుకే కదా ఆమె తృప్తిగా కన్ను మూసింది.  ఇంకోళ్ళయితే పెళ్ళైన కొత్తల్లోనే అలా అత్తగారి అత్తగారు వస్తే ఊరుకునేవాళ్ళా? అత్తగారికి  చేయడానికే బాధపడిపోతున్నారు.  అలాంటిది అత్తగారి అత్తగారు.  ఇక చెప్పక్కరలేదు . . అంత సేవ చేసే వాళ్ళా?  చిన్నప్పటినుండీ నా కోసం ఆమె పడ్డ తాపత్రయానికి ,బామ్మని నువు చూసుకున్న విధానానికి నేను నా జీవితమంతా  మీ ఇద్దరు స్త్రీలకు రుణపడి వుంటాను” కనకం కంఠం రుద్ధమైంది.

“చెప్తుంటే వినిపించుకోనిది నేనా మీరా? బామ్మని నేను “చూసుకోవడం ఏంటి? ”మిమ్మల్ని ఇంత సంస్కార వంతంగా తీర్చిదిద్దిన బామ్మకి జన్మ జన్మలకి నేను  రుణపడి వుంటాను.  ఆమెకి ఎంత సేవ చేస్తే ఆ రుణం తీరాలి?ఆమె మన దగ్గరే వుంటానని రావడం నా అదృష్టం. దాన్ని గూర్చి మీరెత్తకండి.  మీకా అర్హత లేదు.  అయినా  మీరు మాత్రం? మా అమ్మని చూసుకోలేదా? తన వాళ్ళ  నొకరకంగా భార్యవేపు వాళ్ళనొకరకంగా చూసుకునే ఈ ప్రపంచంలో మా అమ్మని మీ అమ్మతో సమానంగా మీరు చూడడం లేదా?మరి దాన్నేమంటారు?” తనకి కూడా ఒక పాయింటు దొరికిందన్న ఉత్సాహంతో అడిగింది కాంతం.

“అసలు అర్థముందా?మా అమ్మేంటి?మీ అమ్మేంటి? మనిద్దరమూ యెప్పుడైతే ఒకటయ్యామో  వాళ్ళు మనవాళ్ళవుతారు నీ వాళ్ళు  నా వాళ్ళూ కాదు.  నేను చేసిందీ అదే” అదో పాయింటు కాదన్నట్లు నాలుక చప్పరించాడు కనకం.

ఇంతలో పిల్లలు ఫోను చేసారు గ్రీటింగ్స్ చెప్పడానికి.  వాళ్ళిద్దరూ ముందే అనుకుని కాన్ఫరెన్స్ కాల్ చేసారు. ఫోన్ ఎత్తుతూనే “ చూడరా మీ అమ్మ” అని తండ్రి,  “చూడరా మీ నాన్న”  అని తల్లి  మాటలు మొదలు పెట్టగానే పరిస్తితి అర్థమయింది ఇద్దరికీ.  “బాబోయ్” అనుకుని

“అమ్మా! నాన్నా మళ్ళీ చేస్తాము  హాపీ మారేజ్ డే” చెప్పి  వెంటనే కాల్ కట్ చేసారు.  వాళ్ళకు తెలుసు ఈ సమయంలో అస్సలు వారితో టచ్ లో వుండకూడదని. ఇద్దరిలో యెవర్ని సపోర్ట్ చేసినా రెండో  వారికి చేయలేదని గొడవ చేస్తారు.   ఒకరిమీద  ఒకరికున్న  తలితండ్రుల నిష్కల్మషమైన ప్రేమ పిల్లలకి  తెలుసు.  అయినా ఇది సమయం కాదు కదా? అందుకే పారిపోయారు.

అప్పుడే కాంతానికి గుర్తొచ్చింది చేసిన స్వీటు ఇంకా భర్తకు తినిపించలేదని.  “అయ్యో నా మతి మండా “అని తిట్టుకుంటూ గబగబ లోపలికి వెళ్ళి ఒక ప్లేటు లో పులిహోరా, చక్రపొంగలి తీసుకొచ్చింది.

“మీకు  మన పెళ్ళిరోజు శుభాకాంక్షలు” చెప్తూ “ఇదిగో మీకిష్టమని చక్రపొంగలి  చేసాను. తిని యెలా వుందో చెప్పండి” ప్లేట్ చేతికిచ్చింది.

“నీకేది మరి?” అడిగాడు ప్లేట్ అందుకుంటూ “అయిన ఇంకో ప్లేట్ అక్కర్లేదులే ఇందులోనే షేర్ చేసుకుందాము రా“ పిలుస్తూ “ఆహా! అచ్చు మా బామ్మ చేసినట్లే వుందే” తన్మయత్వంగా ఆ  టేస్ట్ ని ఆస్వాదిస్తూ చెప్పాడు.

కాంతం మొహం వెలిగిపోయింది.   “నిజంగానా?బామ్మ చెసినట్లే వుందా?” అడిగింది ఆనందంగా.

“కావాలంటే తినిచూడు” స్పూన్ తో చక్రపొంగలి కాంతం  నోట్లో పెట్టాడు ఆప్యాయంగా.

“నిజమేనండోయ్. . . బాగా కుదిరింది”. తను కూడా ఆ రుచిని ఎంజాయ్ చేస్తూ ఒప్పుకుంది.

“అబ్బ! పులిహోర కూడా అధ్భుతంగా వుంది.  ఎంతైన నీ చెయ్యే చెయ్యి .  అమృతం ఒలికిస్తుంది…”

“చాల్లేండి” ఆ పొగడ్తని ఆస్వాదిస్తూనే అందంగా మూతి తిప్పింది కాంతం.

“మరదే ఒక పక్క టిఫిన్ పెట్టి ఇంకో పక్క ఆ మూతి తిప్పుడేంటి? నేనసలే ఇప్పుడు కోపంలో వున్నాను” కసురుకున్నాడు కనకం.

వాళ్ళిద్దరినీ చూస్తే అప్పటివరకు పోట్లాడుకుంది వీరేనా అన్నట్లున్నారు.

“వుండండి కాఫీ తాగాక మళ్ళీ మొదలెట్టుకుందురు కాని” అని లోపలికి వెళ్ళి కాఫీ తెచ్చిచ్చింది.

“అంటే అన్నానంటారు కానీ మీ మగ వాళ్ళకున్నంత తిక్క మా ఆడవాళ్ళకుండదు.  ఎంతసేపటికీ మీదే కరెక్టంటారు. కనీసం జీవితంలో ఒక్కసారైనా మా మాట వొప్పుకోవాలి కదా?.  ఇప్పుడు నేనేమన్నానని మీరంత ఓ …. ఇదై పోవాలి.  వున్న మాటే కదా అన్నాను?  నేనదృష్టవంతురాలిని  కాబట్టి  దేవుడికి నేనే కృతజ్ఞతలు చెప్పుకోవాలి అన్నాను అంతే కదా? ఇన్నేళ్ళ జీవితం లో నేనేనాడు  మీ గురించి యెందుకు చేసుకున్నానురా భగవంతుడా  అనుకున్న సందర్భం లేదు.  అందుకు ఎవరు కారణం మీరు కాదా? మీరు నా గురించి తీసుకునే శ్రద్ద ,నన్ను ప్రేమించే తత్వం, నా మనసుకు కష్టం కలిగించకూడదని మీరు  ఆలోచించడం?  ఎవరైనా  వుంటారా అలా?”  చేతులు తిప్పుతూ అడిగింది… “ అయినా ఇన్నేళ్ళలో  ఎప్పుడూ  నా మాట ఒప్పుకోక పోవడం అనేది లేదు? ఇప్పుడెందుకు ఒప్పుకోరు?”  డిమాండ్ చేసింది  కనకం.

“ అంటే నేను మాత్రమే నీ గురించి  శ్రద్దా,ఆలోచనా చేసానా? నువ్వేమీ చేయలేదా?  మీ ఆడవాళ్ళంతా ఇంతే . .  మేము చేసినవి మటుకు ఎత్తి చూపిస్తారు.  మీరు చేసినవి మటుకు ఒప్పుకోరు.   జాణలే మీరు. .  అయినా నేను మాత్రం అనుకున్నానా?ఈ పెళ్ళి ఎందుకు చేసుకున్నానురా భగవంతుడా అని? యేమ్మాట్లాడుతున్నావు?  నేను రాసిస్తాను. . ఇన్నేళ్ళ జీవితంలో నేను కలలో కూడా అనుకోలేదు అలా. . ఇక ముందు అనుకోను. .  అలా అనుకోక పోవడానికి కారణం ఎవరు? నువ్వు కాదా?” కాస్త గట్టిగానె అడిగాడు కనకం.

“ కాదూ కాదూ కాదూ. .  “ తను కూడా తగ్గట్లేదు కాంతం.

“అయినా యేమండీ !ఈ రోజు మన పెళ్ళి రోజు.  నన్నిలా బాధపెట్టడం న్యాయమా?”

“నేనూ అదే అడుగుతున్నాను .  నీకిది న్యాయమా అని”

ఇద్దరూ ఒకరినొకరు దీర్ఘంగా చూస్కున్నారు.

“కాంతం” చేతులు చాపాడు . .

“ఏమండీ” వచ్చి ఆ చేతుల్లో వాలింది కనకం…

ఇహ గుడికెళ్దామా?” ఇద్దరూ ఒక్కసారే అడిగారు.

ఒకళ్ళను ఒకళ్ళు చూసుకుని ఫక్కున నవ్వుకున్నారు.

ప్రేమకు పంతాలు  పట్టింపులు ఉండవు మరి.  .

హమ్మయ్య ఈ రోజుకి కామా పడింది. . . కాని చదువరులారా  మీకైనా అర్థమయిందా ఎవరు గొప్ప అనేది?. . . . . . . . . . .

(ఇంతకీ బామ్మకి  గొంతులో బాధ యెందుకు సుళ్ళు తిరిగిందో?)

****************

 

 

 

 

రచన: పద్మజ యలమంచిలి

 

ఎప్పటిలానే.. టిఫిన్ లు తినిపించి,  లంచ్ బాక్సులు కట్టేసి, పిల్లలని తయారుచేసి స్కూల్ కి పంపి,  భర్తకు కావాల్సినవన్నీ అమర్చి ఆదరా బాదరా రెండు ముద్దలు కుక్కుకుని . తొమ్మిదినెలల గర్భిణిలా నిండుగా ఉన్న బస్సులోకి ఎలాగోలా జొరబడి చెమటలు కక్కుకుంటూ ఆఫీస్ కి చేరింది నీరజ…

హమ్మయ్య సెక్షన్ హెడ్ ఇంకా రాలేదు అనుకుంటూ తన టేబుల్ మీద పెండింగ్ వర్క్ పూర్తిచేసే పనిలో పడింది.

ఇంట్లో దివాకర్ చిర్రుబుర్రులాడి పోతున్నాడు..

ఏమన్నా పట్టించుకోకుండా తనదారిన తాను ఎంచక్కా పోతుంది..

అసలు ఉద్యోగం అంటే నాకంటే ఎక్కువ ఇష్టం కావడానికి కారణం ఆ భాస్కర్ గాడే .. మాటలతో ఆడాళ్ళను బుట్టలో పడేస్తుంటాడు.. అనవసరమైన కసేదో పళ్ళు పటపట లాడేలా చేసింది..

అసలు ఇంజినీరింగ్ చేసి దీనిని కట్టుకోవడమే నా ఖర్మ…జాబ్ చేసే అమ్మాయిలకి పొగరు అని అందరు చెప్పినా.. మనకేం పెద్దలు సంపాదించిన ఆస్తులు లేవు.. ఇద్దరూ ఉద్యోగం చేసుకుని సంపాదించుకుంటే మీ భవిష్యత్తు బావుంటుంది అని అమ్మా నాన్నా ఒప్పించబట్టి ..ఖర్మకొద్దీ దీనిని పెళ్ళి చేసుకున్నాను కానీ లేకుంటే తనంటే ఎంతమంది పడి చచ్చేవారు.. ఇలా అహంకారపూరితంగా సాగిపోతుంటాయి అతని ఆలోచనలు!

చేస్తున్న సాఫ్ట్‌ వేర్ కంపెనీ మూతబడి ఇంట్లో ఉంటున్న దివాకర్ కి రకరకాల అనుమానాలు, భయాలు..

ఏదో తెలియని అభద్రతా భావంతో నీరజను సూటిపోటీ మాటలనడం..

తనేమీ మాట్లాడకుండా ముభావంగా ఉంటే మరింత రెచ్చిపోవడం ఈ మధ్య మరీ ఎక్కువైపోయింది!

దివాకర్ గట్టిగా ప్రయత్నిస్తే మరో కంపెనీలో జాబ్ రావడం పెద్ద కష్టమేమీ కాదు..

తనకు ఉద్యోగం చెయ్యడం ఇష్టం లేదనీ ఏదైనా వ్యాపారం చెయ్యాలనీ పెట్టుబడిదారులకోసం వెతుకుతున్నాడు..

ఏమి చెయ్యాలో, ఎలా చెయ్యాలో తనకే సరైన క్లారిటీ లేకపోవడంతో ఇన్వెస్టర్స్ని కన్విన్స్ చెయ్యలేకపోతున్నాడు..

ఇవన్నీ గమనిస్తున్న నీరజ మరికొద్ది కాలం ఏదైనా ఉద్యోగం చేసుకున్న తర్వాత నెమ్మదిగా ఏ వ్యాపారం ఎలా చేయాలో అనుభవం సంపాదించి అప్పుడు ప్రయత్నిద్దాం అని ప్రేమతో చెప్పి చూసింది..

ఎన్నో రకాలుగా బ్రతిమిలాడింది..

తనకు కోపరేట్ చెయ్యకుండా వెనక్కు లాగుతున్నావని, తన టాలెంట్ మీద నమ్మకం ఉంటే పుట్టింటినుంచి ఏమైనా పెట్టుబడి పెట్టించమని లేకపోతే నోర్మూసుకుని పడుండమని దెబ్బలాడేవాడు!

తండ్రి లేని తనను తమ్ముడినీ ఎంతో కష్టపడి చదివించింది అమ్మ..

ఇద్దరికీ ఉద్యోగాలు రాగానే గంతకు తగ్గ బొంత అనుకుంటూ పెళ్ళిళ్ళు చేసి  బాధ్యతలు తీర్చుకుంది..

దివాకర్ వ్యాపారానికి పెట్టుబడి పెట్టేంత స్థోమత లేదు తన పుట్టింటి వారికి అని నిట్టూర్చింది

********************

 

అలకలు, కులుకులు..వేటితోనూ సంబంధం లేకుండా కాలం పరిగెడుతూనే ఉంటుంది..

తన ఉద్యోగంతోనే పిల్లల చదువులు,  ఇంటి అద్దెతో పాటు దివాకర్ ను కూడా తానే పోషిస్తూ, నిందలూ, నిష్టురాలతో సంసారాన్ని కష్టంగానే లాక్కొస్తోంది నీరజ!

తనకంటూ ఇష్టా ఇష్టాలు ఏవీ లేవు.. పిల్లల భధ్యతను సక్రమంగా నిర్వర్తించడమే ధ్యేయంగా పెట్టుకుంది.నిర్లిప్తంగా, యాంత్రికంగా తన పని తాను చేసుకుపోతూ ఉంటుంది అంతే!

******************

ఆదివారం..బయట ఆడుకుంటున్న పిల్లలు అమ్మా అని పెద్దగా అరుస్తూ పిలిచేసరికి పెరిగెత్తుకుని వాకిట్లోకి వచ్చింది.

ఒంటినిండా బాండేజ్ లతో ఉన్న దివాకర్ ను తీసుకువచ్చిన భాస్కర్ ను చూస్తూ నిలుచుండిపోయింది. నిర్ఘాంతపోయి!

వెనకాలే వచ్చిన భాస్కర్ భార్య కోమలి నీరజను పొదివి పట్టుకుని లోపలికి పదoడి అనగానే అందరూ అప్పుడే స్పృహలోకి వచ్చిన వారిలా ఇంట్లోకి నడిచారు..

చాలా రోజులుగా దివాకర్ తమ ఇంటికి వచ్చి పిచ్చి పిచ్చి అనుమానాలతో దాడి చేయడానికి ప్రయత్నిస్తున్నాడని,  ఎంతో సంయమనంతో భాస్కర్ ఓపిగ్గా నచ్చచెప్పి పంపిస్తున్నాడని.. ఈరోజు ఇక కోపం పట్టలేక  దివాకర్ లాంటిటి చదువుకున్న మూర్ఖులు చస్తేనే నీరజలాంటి చెల్లెళ్ళు ప్రశాంతంగా బ్రతకగలరని అరుస్తూ రెచ్చిపోయి కొట్టాడనీ కోమలి చెపుతుంటే నీరజ ఒక్క ఉదుటున దివాకర్ దగ్గరకు వెళ్ళి ఏడుస్తూ… భాస్కర్ ను తిట్టడం మొదలెట్టింది..ఆయనేదో డిప్రెషన్ లో ఒక మాటంటే ఇలా పట్టుకు కొట్టేస్తావా అంటూ…

దివాకర్ నీరజ నోరుమూస్తూ…తోబుట్టువులు లేని నేను తల్లితండ్రులకు దూరంగా ఒంటరిగా చదువుకోవడం వలన బంధాల విలువ సరిగ్గా తెలియదు…ఏవో విన్నవీ..ఉహించుకున్నవీ మనసుకు పట్టించుకుని నిన్ను ఎన్ని రకాలుగా పీడించానో.. నీ హృదయాన్ని ఎంతగా గాయపరచేనో…నవ్వుతూ తుళ్లుతూ ఉండే నీ బ్రతుకు నావల్ల ఎంత నిర్లిప్తంగా మారిపోయిందో….అన్నీ నాలుగు తన్ని చెప్పే భాస్కర్ లాంటి అన్నలు అందరికీ ఉండాల్సిందేలే నీరజా.. మీ అన్న తన్నాడు..కట్లు కట్టించి నీ దగ్గరకు తెచ్చాడు అని అంటూ….భాస్కర్ చేయి పట్టుకున్నాడు క్షమించమని..

*********************

కోమలి దివాకర్ దగ్గరగా వస్తూ…

అందరికీ ఇలా నచ్చచెప్పో, కొట్టో మార్చేవారు ఉండకపోవచ్చు అన్నా.. ఏదైనా ఆలోచనలు తప్పు దోవ పడుతున్నాయి అనుకున్నప్పుడు పెద్ద వారితోనో,  మానసిక వైద్యులతోనో విషయాన్ని చర్చిస్తే సరైన మార్గాన్ని వారు సూచించగలరు.. కాపురాలు కూలిపోకుండా కాపాడుకొనే అవకాశం ఉంటుంది !

అందని స్వర్గానికి నిచ్చెనలు వేయడం కన్నా..అందుబాటులో స్వర్గాన్ని సృష్టించుకోవడం మేలు ..రేపటినుండి ఏదో ఉద్యోగంలో జాయిన్ అవండి అని సూచిస్తూ..భాస్కర్ ని లేవండి ఇక మనం వెళదాం అంటూ బయల్దేరదీసింది..

నీరజ కళ్ళల్లో కొత్త మెరుపులేవో వారి దృష్టిని దాటిపోలేదు! .

 

————-సుఖాంతం————

 

రచన: రామా చంద్రమౌళి

ఆమె లీలావతి – పదవ తరగతి
అప్పటిదాకా ‘ లీలావతి గణితం ’ చదువుతోంది.. అన్నీ లెక్కలు
కాలం- దూరం, కాలం – పని, ఘాతంకముల న్యాయం
చకచకా ఒక కాగితం తీసుకుని రాయడం మొదలెట్టింది పెన్సిల్‌తో
బయట ఒకటే వర్షం.. చిక్కగా చీకటి

2
చెత్త.. తడి చెత్త.. పొడి చెత్త
ఆకుపచ్చ.. నీలి ప్లాస్టిక్‌ టబ్స్‌
‘‘ఐతే చెత్త ఎప్పుడూ పదార్థ రూపంలోనే ఉండదు
చెత్త ఎక్కువ ‘మానవ‘ రూపంలో ఉంటుంది
బాగా విద్యావంతులైన మానవులు త్వరగా చెత్తగా మారుతారు ‘‘
చెత్త ఎప్పుడూ చెడు వాసన మాత్రమే వేయదు
అప్పుడప్పుడు ‘ డీ ఓడరెంట్‌ ’ సువాసనతో ప్రత్యక్షమౌతుంది
దాన్ని గుర్తించడం చాలా కష్టం
బ్యాంక్‌లకు వందల కోట్ల అప్పులు ఎగ్గొడ్తూ ప్రధాన మంత్రి ప్రక్కనే ఒక మంత్రుంటాడు
చెత్త.. సురక్షితంగా –
సుప్రీం కోర్ట్‌ అతని నెత్తిపై చెత్తను కుమ్మరిస్తూనే ఉంటుంది
ఐనా చెత్తను గుర్తించరు
‘మన్‌ కీ బాత్‌’ లో రోడ్లను ఊడ్వడం.. చీపుళ్లను కొనడం గురించి
దేశ ప్రజలు చెవులు రిక్కించి ‘ స్వచ్ఛ భారత్‌ ’ ప్రసంగం వింటూంటారు
‘మానవ చెత్త’ ను ఊడ్చేయగ ‘చీపుళ్ళ’ గురించి
‘ఆం ఆద్మీ ’ చెప్పడు
ఐదు వందల రూపాయల అప్పు కట్టని రహీం పండ్ల బండిని జప్త్‌ చేసే బ్యాంక్‌ మగాళ్ళు
సినిమా హీరోకూ, మాల్యాకూ, నీరబ్‌ మోడీకు, దొంగ పారిశ్రామిక వేత్తలకు
వాళ్ళ ఇండ్లలోకే వెళ్ళి వేల కోట్లు
అప్పిచ్చి .. లబోదిబోమని ఎందుకు ‘ రుడాలి ’ ఏడ్పులేడుస్తారో తెలియదు
చాలావరకు చెత్త .. కోట్ల రూపాయల కరెన్సీ రూపంలో
రెపరెపలాడ్తూంటుంది లాకర్లలో
విశ్వవిద్యాయాలు
ఈ దేశ పేదల అభ్యున్నతి కోసం పరిశోధనలు చేయవు
పెద్దకూర పండుగలు.. అఫ్జల్‌గురు దేశభక్తి చర్చల్లో
ఉద్యమ స్థాయి ప్రసంగాల్లో తలమునకలై ఉంటాయి
‘హక్కుల’ గురించి మాట్లాడే చెత్తమేధావి
‘బాధ్యత’ల గురించి అస్సలే చెప్పడు –
లీలావతి ఎదుట ఆ రోజు దినపత్రిక.. దాంట్లో ఒక ఫోటో ఉంది
రైలు లోపల బెంచీపై.. ఆమె కూర్చుని చేతిలో ‘ వాట్సప్‌ ’ చూస్తోంది
ముఖంలో.. తపః నిమగ్నత
పైన కుర్తా ఉంది.. కాని కింద ప్యాంట్‌ లేదు..అర్థనగ్నం
తెల్లగా నున్నని తొడలు
రైలు బాత్రూంలో ‘ వాట్సప్‌ ’ చూస్తూ చూస్తూ..ప్యాంట్‌ వేసుకోవడం
మరచి వచ్చి కూర్చుంది.. అలా
అదీ ఫోటో.. చెత్త.. ఉన్మాద యువతరం.. మానవ చెత్త –
పది రోజుల క్రితమే తమ వీధిలో వేసిన
ఐదు లక్షల తారు రోడ్డు
నిన్న రాత్రి వానకు పూర్తిగా కొట్టుకుపోయి
‘చెత్త కాంట్రాక్టర్‌ ’ .. తడి చెత్త
లక్షల టన్నుల మానవ చెత్తతో నిండిన ఈ దేశాన్ని
ఎవరు.. ఏ చీపుళ్ళతో.. ఎప్పుడు ఊడుస్తారో
చాలా కంపు వాసనగా ఉంది.. ఛీ ఛీ-
ఐనా.. ‘ భారత్‌ మాతా కీ జై ’

3
లీలావతి పెన్సిల్‌ను ప్రక్కన పెట్టి నిద్రపోయింది
నిద్రలో కల ‘వరిస్తూ’ ఒక స్వప్నం
ఒక నల్లని బుల్‌డోజర్‌ లారీ నిండా.. కోట్లూ , టై లతో మనుషు శవాలు
కుప్పలు కుప్పలుగా
అంతా మానవ చెత్త.. చెత్తపైన వర్షం కురుస్తూనే ఉంది.. ఎడతెగకుండా
లీలావతి కల .. లేత ఎరుపు రంగులో లేలేత కల –

A Tender Dream
Translated by U. Atreya Sarma

She is Lilavati, in her Tenth grade,
till then she was studying ‘Lilavati’ the Sanskrit work on maths.
She picked up a piece of paper and pencil,
and began practicing briskly the arithmetic,
Time and Distance, Time and Work, Theory of Indices.
It was a downpour outside, with a dense darkness.

2
Wet waste and dry waste.
Green and blue plastic bins.
‘Not always is waste in the material form.
In fact, most of the waste lies in the human form,
and the highly educated are quick to turn into waste.’
When a ‘deodorant’ is used,
it would be hard to identify the waste.
A minister who defaults hundreds of crores
stays close to the prime minister.
The waste stays safe and intact.
The Supreme Court dumps on the waste on his head
yet the waste is not recognised.

The people listen with rapt attention
to the talk on ‘Swachh Bharat,’
in ‘Mann kiBaat’ about cleaning up
the roads and buying the brooms,
the ‘AamAadmi’ doesn’t mention the ‘brooms’
that can sweep away the ‘human waste.’
It isn’t known why the bank-heroes,
who seize a Rahim’s fruit cart for defaulting
a loan of five hundred rupees
beat their chest and shed crocodile tears. But
when faced with the default of cinema heroes,
the Malyas, Nirav Modis, fake industrialists
to whom they had given loans in
thousands of crores of rupees at their very doorstep.
Most of the ‘waste’ flutters in the form of
currency of crores of rupees inside the lockers.
As for the universities,
they won’t carry out research for the uplift of the country’s poor.
They are steeped in beef festivals and in the debates
and militant talks about Afzal Guru’s patriotism.
The waste intellectual talks only about the ‘rights’
but never about the ‘responsibilities.’
Lilavati had a newspaper across her,
a girl seated on a berth in a train.
Cupped the mobile in her palm
checking the WhatsApp with undivided focus.
She had the kurta on, but no pants underneath,
semi-naked, with her fair and soft thighs exposed.
In the train’s bathroom, she had been so busy with WhatsApp
She forgot to slip back into the pants.
She had come out without pants, and the photo captured her.
Waste, crazy youthful waste, human waste.
The tar-road that was laid just ten days ago
In a particular street, was washed out
in the last night’s rain.
‘Waste contractor,’ ‘Wet waste.’
The country is full of human waste, in millions of tons
Who will sweep this away?
With which brooms? and when?
It’s so stinking Yuck! Yuck!
Even then, ‘Bharat Mata ki Jai!’

3
Lilavati put aside the pencil, and got off to sleep
In her dream, a black bull-dozer truck was fully loaded
with men in coats and ties.
Heaps and heaps of human waste all lay over.
It was raining on the waste, nonstop
Lilavati’s dream, so delicate a dream, in light red.

కార్టూన్స్. జీడిగుంట నరసింహమూర్తి

విశ్లేషణ: టేకుమళ్ళ వెంకటప్పయ్య

ఈ త్రిభువనాలలో శ్రీహరిని మ్రొక్కని వారెవరు? మునులు, ఋషులు నీకై ఎన్నో సంవత్సరములు కఠోర దీక్షతో తపమాచరించారు. కొందరు సప్త ఋషులలో స్థానం సంపాదించారు. కొందరిని రకరకాల పరీక్షలకు గురి చేస్తావు. కొందరిని వెంటనే అక్కున చేర్చుకుని కైవల్యం ప్రసాదిస్తావు. ఏదైనా వారి జన్మ కర్మలు పరిపక్వం కానిదే మోక్షం రాదు గదా స్వామీ! మానవులనే కాదు జగత్తులో ఉన్న అన్ని జంతువుల ఎడ ప్రేమ చూపిస్తావు. నీవు జగత్పాలకుడవు శ్రీనివాసా! అంటూ ప్రార్ధిస్తున్నాడు అన్నమయ్య.

కీర్తన:
పల్లవి: తగు మునులు‌ ఋషులు తపములు సేయఁగ
గగనము మోచియుఁ గర్మము దెగదా ॥పల్లవి॥

చ.1 ధరణీధర మందరధర నగధర
చిరకౌస్తుభధర శ్రీధరా
కరిఁగాచితి కాకముఁ గాచితి నీ-
కరుణకుఁ బాత్రము గలదిదియా ॥తగు॥

చ.2 భవహర మురహర భక్తపాపహర
భువన భారహర పురహరా
కవిసిన వురుతను గద్దను మెచ్చితి-
వివల నీదయకు నివియా గురుతు ॥తగు॥

చ.3 శ్రీవేంకటపతి శేషగరుడపతి
భూవనితాపతి భూతపతి
గోవుల నేలితి కోఁతుల నేలితి
పావనపుఁ గృపకుఁ బాత్రము లివియా ॥తగు॥
(రాగం: ధన్న్యాసి, సం.2. సంకీ.315)

విశ్లేషణ:
పల్లవి: తగు మునులు‌ ఋషులు తపములు సేయఁగ
గగనము మోచియుఁ గర్మము దెగదా
మునులు, ఋషులు ఎన్నో సంవత్సరాలనుండి తపమాచరించగా మోక్షం ప్రసాదించావు. ఆకాశాన్ని ఎత్తగలిగిన, అంటగలిగిన సామర్ధ్యం ఉన్నవారైనా వారి వారి జన్మ కర్మ బంధం పరిపక్వం కానిచో వారికి కైవల్యం ప్రసాదించవు.

చ.1 ధరణీధర మందరధర నగధర
చిరకౌస్తుభధర శ్రీధరా
కరిఁగాచితి కాకముఁ గాచితి నీ-
కరుణకుఁ బాత్రము గలదిదియా
ఈ భూమండలాన్ని పాలించే నాధా! మందరపర్వతం ఎత్తినవాడా! అత్యంత అరుదైన కౌస్తుభమనే ఆభరణమును ధరించిన శ్రీధరా! ఏనుగును రక్షించావు. కాకినీ రక్షించావు. నీ కరుణకు పాత్త్రము గాని జీవి ఈ సృష్టిలో ఉన్నదా!

చ.2 భవహర మురహర భక్తపాపహర
భువనభారహర పురహరా
కవిసిన వురుతను గద్దను మెచ్చితి-
వివల నీదయకు నివియా గురుతు
ఓ శ్రీనివాసా! జనన మరణాలు లేనివారిగా చేయగల శక్తియుతుడా! మురాసురుని చంపిన ధీరుడా! ఈ భూమండలంపై ఉన్న జీవుల భారం వహించే వాడా! త్రిపురాసురుని జయించిన వాడా! నీకొరకు తపించిన ఉడుతను, గ్రద్దను మెచ్చి కైవల్యం ఇచ్చావు. నీదయకు గుర్తులు ఇవేనా స్వామీ!

చ.3 శ్రీవేంకటపతి శేషగరుడపతి
భూవనితాపతి భూతపతి
గోవుల నేలితి కోఁతుల నేలితి
పావనపుఁ గృపకుఁ బాత్రము లివియా
శ్రీవేంకటేశ్వరా! శేషవాహనం పైన శయనిస్తూ, గరుడవాహనం పైనా పయనిస్తూ, ఈ భూమండలానికి అధిపతిగా ఉన్నావు. సకల చరాచర భూతములను రక్షిస్తున్నావు. గోవులను కాచావు. కోతులతో తిరిగావు. నీ పావనమైన కృపకు అన్నీ నోచుకున్నాయి స్వామీ!

ముఖ్యమైన అర్ధాలు మోచు = తాకు, అంటు; కర్మము = కర్మ బంధములు; మందర ధర = మందర పర్వతాన్ని వీపుపై మోసినవాడా!; నగధర = గోవర్ధనగిరిని ఎత్తినవాడా!; కౌస్తుభధర = అత్యంత విలువైన కౌస్తుభ మణిని ధరించిన వాడా!; కరి = ఏనుగు; కాకము = కాకి; భవహర = భవబంధాలను ద్రెంచి జన్మలేకుండా చేసేవాడా!; మురహర = మురాసురుడిని సంహరించిన వాడా!; పురహర = త్రిపురాసురులను సంహరించిన వాడా!; వురుతను = ఉడుతను; గద్దను = గ్రద్దను; గురుతు = తార్కాణము; శేషపతి = ఆది శేషుడనే వాహనంపై పవళించే వాడా!; గరుడపతి = గరుడవాహనంపై విహరించే వాడా! పాత్రము = నీ కృపకు దగినవి.

-0o0-

రచన: టీవీయస్. శాస్త్రి

ఆలోచన వేరు, తెలివి వేరు-వాటి మధ్యన గల తేడాను పరిశీలించారా?
ఒక అడవి మృగాన్ని చూసినప్పుడు స్వీయరక్షణ కోసం లోపలి నుండి స్వత:సిద్ధంగానే వచ్చే ప్రతిస్పందనను తెలివి అనీ, అది భయం కాదని ఇంతకు ముందు మీకు చెప్పాను. భయాన్ని పెంచి పోషించే ఆలోచన ఇందుకు పూర్తిగా విభిన్నమైనదని కూడా అన్నాను. మిత్రుల కోరికపై కొంత వివరణ ఇస్తాను. పైన చెప్పినవి రెండూ భిన్నమైనవి కదా? భయానికి జన్మనిచ్చి, పెంచి పోషించే ఆలోచనకు, ‘జాగ్రత్తగా ఉండు’ అని చెప్పే తెలివికీ మధ్యన గల తేడాను మీరు పరిశీలించి చూడలేదా? ఆలోచన జాతీయ వాదాలను, జాతి వివక్షతను, కొన్ని కొన్ని నైతిక విలువల ఎడల ఆమోదాన్ని సృష్టించింది. అయితే అందులో ఉన్న ప్రమాదాన్ని ఆలోచన గ్రహించలేదు. ఆ ప్రమాదాన్ని కనుక ఆలోచన చూసినట్లయితే అప్పుడు ప్రతిస్పందన భయం ద్వారా ఉండదు. తెలివి స్పందిస్తుంది. ఒక సర్పాన్ని చూసినప్పటి ప్రతిస్పందనలా. పామును చూడగానే స్వీయ రక్షణ కోసం ఒక సహజమైన ప్రతిస్పందన వస్తుంది. ఆలోచన చేసిన ఉత్పాదన అయిన జాతీయవాదాన్ని, ప్రజలను విభజించేదీ , యుద్ధాలకు ఒక కారణమూ అయిన జాతీయవాదాన్ని ఎదుర్కొన్నప్పుడు అందులో ఉన్న ప్రమాదం ఆలోచనకు కనబడదు.
(‘ది ఇంపాసిబుల్ క్వెస్చన్’ నుండి)

మరణం అంటే ఏమిటి?
మరణం అంటే మీకు తెలిసినవన్నీ సమాప్తం అవటం అని నిస్సం దేహంగా చెప్పవచ్చు. మీకు తెలిసినవన్నీ కనుక సమాప్తం అవకపోతే అప్పుడది మరణం కాదు. మరణం కనుక మీకు తెలిసిపోతే ఇక ఇప్పుడు మరణం గురించి మీరు భయపడవలసినది ఏమీ ఉండదు. కానీ, మీకు మరణం తెలుసా?అంటే, ఈ అశాశ్వతమైన దానిలో ఆగిపోకుండా కొనసాగిపోయే ఒకటేదో ఉన్నదీ, అది కనిపెట్టాలీ అనే అంతులేని ప్రయత్నప్రయాసాలను మీ ఈ జీవితం గడుపుతున్నప్పుడే ఆపివేయగలరా? ప్రాణంతో ఉన్నప్పుడే మరణం అని మనం అంటున్న స్థితిని గురించి తెలుసుకోగలమా? పుస్తకాలలో మరణానంతరం జరిగేవాటిని గురించి మీరు చదివినవీ, స్వాంతన కోసం మీ లోలోపల ఉండే విధంగా చిత్రించుకున్నవీ అన్నీ పక్కకు త్రోసివేయగలరా? ఇప్పుడే ఆ స్థితిని–మహా అద్భుతంగా ఉండేటటువంటి ఆ స్థితిని రుచి చూడగలరా? అనుభూతి చెందగలరా? ఆ స్థితిని కనుక ఇప్పుడు మీరు అనుభూతి చెందగలిగితే, ఇక అప్పుడు జీవించటమూ, మరణించటమూ రెండూ ఒకటే!
(‘ఆన్ గాడ్’ నుండి)
వాస్తవాల్లో గొప్పవీ, చిన్నవీ ఉండవు. వాస్తవం–‘ఉన్నది’ని అర్ధం చేసుకోవాలి!
నమ్మకం అనేది అనవసరం. ఆదర్శాలు కూడా అంతే. నమ్మకమూ ఆదర్శాలూ రెండూ ఉన్నది ఏదో దానిని , వాస్తవాన్ని స్పష్టంగా చూడటానికి అవసరమైన శక్తిని చెదరగొట్టి వృధా చేస్తాయి. ఆదర్శాల లాగే నమ్మకం ఉండటం కూడా వాస్తవం
నుండి తప్పించుకొని పారిపోవటమే. ఇటువంటి పలాయనంలో దు:ఖం తప్పదు. వాస్తవాన్ని ప్రతి క్షణమూ అవగాహన చేసుకోవటంలోనే దు:ఖ సమాప్తి ఉన్నది. ఒక పధ్ధతి గానీ, ఒక విధానంగానీ, ఈ అవగాహనను ఇవ్వలేవు. ఒక వాస్తవం ఎడల ఇష్టాయిష్టాలు లేని ఎరుక వలన మాత్రమే అవగాహన కలుగుతుంది. మీరు ఏమిటో ఆ వాస్తవాన్ని చూడకుండా తప్పించుకొని పోవటమే ధ్యానం అని కొన్ని విధానాలు అంటాయి. దేవుడిని కనిపెట్టటం కోసం, స్వాప్నిక దర్శనాలకోసం , సంచలనాత్మకమైన ఇంద్రియానుభవాల కోసం , ఇటువంటి ఇతర వినోద కాలక్షేపాల కోసం ధ్యానం చేయటం కంటే మిమ్మల్ని మీరు అర్ధం చేసుకోవటం, మీ గురించిన వాస్తవ అంశాలు నిరంతరమూ మారిపోతూ ఉండటమూ, అర్ధం చేసుకోవటమూ చాలా ముఖ్యం.
(‘నోట్ బుక్’ నుండి)

ప్రేమ, సృష్టి, వినాశనం
ఆ అడవిలో చల్లగా ఉన్నది. కొద్ది అడుగుల కిందగా సెలయేరు రొదచేస్తూ పరుగెత్తుతున్నది. దేవదారు చెట్లు ఆకాశంలోకి దూసుకోనిపోతున్నాయి. తలవంచి నేలవైపు ఒక్కసారి కూడా తిరిగి చూడటం లేదు. ఎంతో రమణీయమైన దృశ్యం. చెట్లపైన మొలిచిన కుక్కగొడుగులు(పుట్టగొడుగులు) తింటూ నల్లని ఉడుతలు ఒక దాన్ని ఒకటి తరుముకుంటూ అక్కడే చుట్లుచుట్లుగా తిరుగుతున్నాయి. అది ఏ పిట్టోగానీ, బహుశ: మైనా ఏమో, తల బయటకూ లోపలికీ జాపుతూ దాగుడుమూతలు ఆడుతున్నది. అంతా చల్లగా ప్రశాంతంగా ఉన్నది. అయితే శీతలమైన పర్వతజలాలతో సెలయేరు ప్రవహించిపోతూ చేస్తున్న సందడి ఉన్నది. అదిగో అక్కడే ఉన్నది–ప్రేమ, సృష్టి, వినాశనం. ఏ చిహ్నరూపంలోనో కాదు, ఆలోచనగా కాదు, మనోభావంగా కాదు, నిజంగా ఉన్న యదార్ధం అది.
(‘నోట్ బుక్’ నుండి)

జీవించటం తెలిసిన వాడికి మరణాన్ని గురించిన భయం ఉండదు!

రచన: తుమ్మూరి రామ్మోహనరావు

గాయనం కొందరికి సహజ లక్షణం. అనాదిగా మాట పాటగా మారి పలువురిని ఆకట్టుకుంది. జన సామాన్యంలో వారికి తెలిసిన విషయాలను పాటలుగట్టే నేర్పు కూడా కొందరికి సహజ లక్షణమే. అలా వెనుకటినుంచీ అలా జానపదుల జీవితాలలో పాట ఒక
భాగమయిన సందర్భాలున్నాయి. ముఖ్యంగా పలు వేడుకలకు పాట ఒక తోడుగా నిలువటం మనకు తెలిసిందే. అలాంటి పాటలు మౌఖికంగా వెలువడి ఆ తరువాత ఆ నోటా ఈ నోటా పాడబడి వాడుకలోకి రావడం కద్దు. మనకున్న బతుకమ్మ పాటల వంటి జానపద సాహిత్యానికి కర్తలెవరో తెలియకుండానే జనుల నాలుకలపై నిలచి పోయి చిర స్థాయిని పొందుతాయి.
పండుగలు, వేడుకల సందర్భాలే గాక పురాణ గాథలు కూడా జానపదుల నోళ్లలో పాటలుగా మారిపోయాయి. పాటలు పాడుకుంటూ పని చేసుకోవడం పల్లె జీవన సరళిలో ఒకటి. వరికోతలప్పుడూ, నాట్లప్పుడూ, అప్పటి కాలంలో గిర్నీలు లేవు గనుక వడ్లు దంచే టప్పుడు పని భారం మరిపించే పాటలు ఎన్నో జానపదులు సృష్టించుకున్నారు. అందునా స్త్రీలు ఇంకా ఎక్కువగా
పాటలు కట్టారు. పడుచు వాళ్లైతే పనులు చేసుకుంటూ, ముసలి వాళ్లైతే కాలక్షేపంగా పాడుకోవటం జరిగేది కొంత కాలం క్రితం అనేకంటే ఈ రేడియోలు, సినిమాలు, టీవీలు లేని కాలంలో. అలాంటి వాటిలో ఎందరో పరిశోధకులు సేకరించిన జాన పదసాహిత్యం మనకు కావలసినంత ఉన్నది. అందులో స్త్రీలకు సంబంధించిన కుశలకుచ్చల చరిత్ర, ఊర్మిళ నిద్ర,
సీతమ్మ పాటలు వంటివి చాలనే ఉన్నాయి. సులభమైన బాణీలో ఉండి తేలికైన వాడుక భాషలో అల్లబడిన పాటలు వింటే నిజంగా ఎంతో ఆనందం కలుగుతుంది.
ఈసారి స్త్రీల పాటల్లో బాగా ప్రాచుర్యం పొందిన ఊర్మిళ నిద్ర ఈ మాసానికి తెలుసుకుందాం. ’కస్తూరి రంగ రంగా మాయన్న కావేటి రంగ రంగా’ ధాటిలో సాగే ఈ పాటలో కొన్ని అసందర్భాలున్నా వింటుంటే మాత్రం హాయిగాను, ఆనందంగానూ ఉంటుంది. ఒకరకంగా చెప్పాలంటే చాలావరకు స్త్రీల పాటలు ద్విపద ఛందస్సులో ఉన్నాయి. మంజరీ ద్విపద అత్యంత గానయోగ్యమైన ప్రక్రియ.

ఊర్మిళ నిద్ర
~~~~~~~
శ్రీరామ భూపాలుడూ పట్టాభిషిక్తుడై కొలువుండగా
భరతశతృఘ్నలపుడూ సౌమిత్రి వరుస సేవలు సేయగా
మారుతాత్మజుడప్పుడూ రాఘవుల జేరి పాదములొత్తగా
సుగ్రీవుడా కొలువులో కూర్మితో నమ్రుడై కొలువుండగా
తుంబురు నారదులునూ యేతెంచి నిలచి గానము సేయగా
రంభాదులా సభలలో ఇంతి శుభ రమ్యమున నాట్యమాడా
సనకాది మౌనీంద్రులూ కొలువులో శాస్త్రములు తర్కించగా
సకలదేవతలు గొలువ ఉదయాన పుష్పవర్షము గురిసెను
సభయంత కలయజూచి యేతెంచె సంతోషమున జానకీ
పతిముఖము జూచి నిలచి వినయమున పట్టి అంజలి గ్రక్కున
దేవదేవేంద్ర వినుమా విన్నపము తెలిపేను చిత్తగింపు
ధరణీశుడవధరించ ఒకచిన్న మనవి కద్దని పలికెను
ముందు మనమడవులకును పోగాను ముద్దు మరది వెంటనూ
పయనమై రాగజూచి తనచెలియ పయనమాయెను ఊర్మిళా
వద్దు నీవుండుమనుచూ సౌమిత్రి మనల సేవింప వచ్చే
నాడు మొదలూ శయ్యపై కనుమూసి నాతి పవళించుచుండె
ఇకనైన యానతిచ్చీ తమ్మునీ ఇందముఖి కడకంపుడీ
ప్రాణసఖి యీలాగునా కూర్మితో పలుకంగ విని రాముడూ
తలపోసితూడ నెంతే తనమదికి తగువిచారము బుట్టెను
ఆశ్చర్యపడి రాముడూ గ్రక్కున అన్న లక్షమణ రమ్మనే
రమ్మి లక్ష్మణ యిట్టులా యుచితమా రమణి యెడబాసియుణట
తడవాయె యికనైననూ ప్రియురాలి దగ్గరకు నీవుబోయి
సరస సల్లాపములచే దుఃఖోపశమనమ్ము జేయుమయ్యా
అన్న మాటలకు రామానుజుడూ మహా ప్రసాదమ్మనుచునూ
అనిపించుకొని గ్రక్కునా సభవిడచి చనుదెంచె తనగృహముకు( సశేషం)

రచన: అంబడిపూడి శ్యామసుందర రావు

రాయలసీమ నేపధ్యముగా కధలు వ్రాయటంలో పేరు పొందిన మార్క్సిస్టు కధకుడు విశ్వనాధరెడ్డిగారు తాను పుట్టి పెరిగిన ప్రాంతమును ప్రాతినిధ్యము వహిస్తూ, అక్కడి ప్రజల జీవితాలను చిత్రీకరిస్తూ, కధలు వ్రాయటము అయన ప్రత్యేకత. ఈయన 1939 జులై 10న కడప జిల్లా రంగరాయపురములో రైతు కుటుంబములో జన్మించాడు. కడప జిల్లాలోనే విద్యాభ్యాసము చేసి కడప జిల్లాలోని గ్రామాల నామాలను పరిశోధనాంశముగాతీసుకొని శ్రీ వెంకటేశ్వర విశ్వ విద్యాలయము నుండి డాక్టరేట్ పొందాడు. 1958లో ఆమె అనే కథతో సాహిత్య రంగ ప్రవేశము చేశాడు కధకు కమిట్ మెంట్ నేర్పిన ఈయన కధలు పలు భారతీయ, ఆంగ్ల జర్మన్ భాషలోకి అనువదింపబడ్డాయి.

33 సంవత్సరాలు అధ్యాపక వృత్తిలో వుండి 1993లో ఉత్తమ అధ్యాపకుడిగా రాష్త్ర ప్రభుత్వము చేత సత్కారాన్ని పొందాడు అలాగే కేంద్ర సాహిత్య అకాడమీ అవార్డు పలు ఇతర పురస్కారాలను పొందిన రచయిత విశ్వనాధరెడ్డిగారు. అనేక విద్యా సాహిత్య సంస్థలతో సాన్నిహిత్యము ఉన్న రెడ్డిగారు కేంద్ర ప్రభుత్వ సంస్థ అయినా భారతీయ భాషల వికాస అభివృద్ధి ప్రచార మండలిలో తెలుగు భాష ప్రతినిధిగా వ్యవహరించారు.
అయన రచనలను పూర్తిగా ప్రాంతీయధోరణిలో చూడరాదు. ఎందుకంటే అవి ప్రాంతీయత మాత్రమే కాకుండా విస్తృతమైన అంశాలను కలిగి ఉంటాయి. ఈయన ఆధునిక కధకుడు ఈయన కధలలో ఆధునికతను నింపినది మార్క్సిజము. ఈయన కధలన్నీ ఆయనకు మార్క్సిజము పట్లగల అవగాహనను తెలియజేస్తాయి. ఈయన రచనల ఆశయము, స్త్రీలపట్ల, దళితులపట్ల, రైతుల పట్ల, శ్రామికులపట్ల, కార్మికులపట్ల గల గౌరవాన్ని సంస్కార దృష్టిని కలిగించటమే. ఈయన కధల్లో స్త్రీ పాత్రలు ధైర్యముగా పరిస్తుతులను ఎదుర్కొని పురుషాధిక్యాన్ని వ్యతిరేకిస్తాయి. కులమతాల పట్ల ధనస్వామ్యము పట్ల వ్యతిరేకత అసహనం ఈయన రచనలలో ప్రస్ఫుటంగా కనిపిస్తుంది. స్త్రీలను గౌరవించే సమాజము కావాలని కోరుకొనే రచయిత విశ్వనాధ రెడ్డిగారు.ఈయన కధలు కాలక్షేపానికి చదివే కధలు కాదు. ప్రతి కథా ఒక లక్ష్యముతో నడుస్తుంది. ప్రస్తుతము అయన కధలలో ఒకటైన,”రెక్కలు” గురించి ముచ్చటించుకుందాము.
ఈ కద నేపధ్యము చిన్నదైనా, పెద్దదైనా ఉద్యోగము చేసే ఆడవాళ్లు మగవాళ్ళనుంచి ఎదుర్కొనే సమస్యలను అంటే లైంగిక వేధింపులను ఒక మహిళా హోమ్ గార్డ్ పంకజము దృఢమైన మనస్తత్వముతో మగపురుగులను లెక్కచేయకుండా తన్ను తాను రక్షించుకునే సమర్ధత చూపించటం, చివరలో ఇచ్చే సందేశములో ఆడపిల్లలను సాకి రక్షిస్తున్నామనుకొనే తండ్రుల రెక్కల కంటే తమ్ము తాము కాపాడుకొనే ఆడపిల్లల రెక్కలే బలమైనవి చెపుతాడు. ఎందుకంటే అప్పుడైనా ఇప్పుడైనా ఆడపిల్లలు ముఖ్యముగా ఉద్యోగాలు చేసే ఆడవారు మగవారి నుండి ఎదురయే లైంగిక హింసలో ఎటువంటి మార్పు లేదు. ఈ కధలో పంకజము మాట తీరు, ఇతర అడ హోమ్ గార్డ్ ల పట్ల చూపే శ్రద్ద, ఎలక్షన్ ఆఫీసర్ ను సున్నితముగా దెబ్బతీసే విధానము, పాఠకులకు పంకజము పట్ల ఆరాధన భావాన్ని పెంచుతుంది
ఈ కధ 90 కి ముందు బ్యాలెట్ పేపర్ తో ఎన్నికలు జరిగేటప్పుడు ఎన్నికల సిబ్బందిని పోలింగ్ మెటీరియల్ తీసుకున్నాక, మట్టికొట్టుకు పోయిన ఎక్కడానికి కష్టముగా వుండే లారీలలో పోలింగ్ స్టేషన్లకు తరలించటము, ఒక పోలింగ్ స్టాఫ్ బృందంలో ఉండే మహిళా హోమ్ గార్డ్ పంకజము పట్ల అసభ్యముగా ప్రవర్తించాలని ప్రయత్నించే ప్రిసైడింగ్ అధికారి నాగేశ్వరరావును పంకజము ఎదుర్కొని బుద్ది చెప్పటంతో కధ ముగుస్తుంది. రచయిత పోలింగ్ బృందంలో అసిస్టెంట్ ప్రిసైడింగ్ ఆఫీసర్ గా ఉంటూ ప్రిసైడింగ్ ఆఫీసర్ ప్రవర్తన గమనిస్తూ పంకజనానికి మోరల్ సపోర్టుగా ఉంటూ ఉంటాడు. రచయిత ఉపాధ్యాయ వృత్తిలో ఉండి ఎన్నికల నిర్వహణలో అనుభవంతో వ్రాసిన కద ఇది.
పోలింగ్ సిబ్బందితో బయలుదేరిన లారీ పోలీస్ స్టేషన్ ముందు ఆగినప్పుడుఎలక్షన్ బందోబస్త్ కోసము నియమింపబడ్డ ముగ్గురు మహిళా హోమ్ గార్డ్ లు బ్యాగులు పుచ్చుకొని లారీ ఎక్కడానికి వెనక వైపుకు వస్తారు ముగ్గురు ఇంచుమించుగా పాతిక ఏళ్ల లోపు పెళ్లికాని ఆడపిల్లలే వీళ్ళను గమనించిన అసిస్టెంట్ ప్రిసైడింగ్ ఆఫీసర్ ఆడపిల్లల తండ్రిగా అలవాటుగా కీడెంచటము శంకించటం భయపడటం చేసాడు లారీ ఎక్కటానికి ఇబ్బంది పడుతుంటే ముసలి కానిస్టేబుల్ చిన్నప్పుడు చెట్లు లెక్కలేదా ఆలోచిస్తారు ఎక్కండి అంటే ఆ ముగ్గురిలో వెనక ఉన్న అమ్మాయి ముందుకొచ్చింది “నీకు తొందర ఎక్కువ కాలుజారి పడతావు స్టూలు తెచ్చుకొని ఎక్కచ్చుగా” అని కానిస్టేబుల్ సలహాయిస్తాడు. దానికి తొందరపాటు అమ్మాయి, “ఇదేమన్నా బాత్రూమా జారీ పడటానికి లారీ ఎక్కి మిగిలిన ఇద్దరు ఆడవాళ్ళ బ్యాగులు అందుకొని ఒకరి తరువాత ఒకరిని చెయ్యి పుచ్చుకొని ఎక్కించింది. అంతవరకూ నింపాదిగా కూర్చున్న ప్రిసైడింగ్ ఆఫీసర్ ఆడవాళ్ళ రాకతో వాళ్ళ దగ్గరకు జరిగాడు.
ఎక్కిన ముగ్గురిలో ఒక అనుమానల అమ్మాయికి ఇది తిమ్మ సముద్రము రూట్ యేన అన్న అనుమానము వచ్చింది. వెంటనే తొందరపాటు అమ్మాయి ,”నీ కెప్పుడు అనుమానాలే తీరా అక్కడికి వెళ్ళాక ఈ మాట అడిగితే నీ టోపీ లాక్కుంటారు జాగ్రత్త” అని సమాధానము ఇచ్చింది. తొందరపాటు అమ్మాయి కలుపుగోలుతనము చొరవ రచయితకు నచ్చింది ఆ అమ్మాయిది తొందరపాటుతనము అనిపించినా దృఢ మనస్తత్వములా అనిపించింది. ఆ అమ్మాయి ముఖము తీరులో ఆకర్షణ, కళ్ళలో తెలివి ధీమా కనిపించాయి ఆ అమ్మాయి,”మీరే పోలింగ్ స్టేషన్ సార్ ” అని అడిగింది అవకాశము కోసము ఎదురు చూస్తున్న ప్రిసైడింగ్ ఆఫీసర్ నాగేశ్వరరావు ,” మా ఇద్దరిది ఏరువ పాళెము నేను పిఓ ను ఈయన ఎపిఓ” అని జవాబిచ్చిన నాగేశ్వరరావును ఆ అమ్మాయి ఎగాదిగా చూసి ,”ఏరువ పాళెము హరిజనవాడేనా ?” అని అడిగి ముగ్గురిదీ ఒకే పోలింగ్ స్టేషన్ అని తెలుసుకొని మిగతా విషయాలు పోలింగ్ కు సంబంధించినవి పిచ్చాపాటి మాట్లాడుకున్నారు.
మొదటి పోలింగ్ స్టేషన్ కు చేరటానికి గంట పట్టింది అక్కడ పోలింగ్ సిబ్బందితో పాటు అనుమానాల ఆడపిల్ల దిగింది సందడి అమ్మాయి,”రూట్ ఆఫీసర్ గారు ఆ పిల్ల నోరులేంది మిగతా వాళ్లతో కాస్త జాగ్రత్తగా ఉండమని చెప్పండి” అని చెప్పింది. ఆ అమ్మాయి మిత్ర రక్షణ పద్దతి చూసి రచయిత ముచ్చట పడ్డాడు ఇంకా లారీలో మిగిలింది చివరి పోలింగ్ బూత్ కు చెందిన ముగ్గురే నెమ్మదిగా పిఓ నాగేశ్వరరావు ఆ అమ్మాయితో కబుర్లు మొదలుపెట్టాడు వినకూడదు అనుకుంటూనే రచయిత ఆమాటలన్నీ వింటున్నాడు ముందు తన చదువు ఉద్యోగమూ అష్టి పలుకుబడి అన్ని అడక్కుండా నే ఆ అమ్మాయికి చెప్పి ఆ అమ్మాయి కర్తవ్య దీక్షను పొగిడాడు ఆ అమ్మాయి కూడా చురకలు ఏమి వేయకుండా విన్నది. హరిజనవాడ పోలింగ్ బూత్ చేరేసరికి చీకట్లు ముసురు కుంటున్నాయి.
పోలింగ్ బూత్ చేరినాక పిఓ నాగేశ్వరరావు తన బ్యాగ్ తీసుకొని దిగితే ఎపిఓ మహిళా హోమ్ గార్డ్ సాయముతో ఎన్నికల సామాగ్రి దింపుకున్నాడు ఆ సందర్భములోనే మహిళాహోమ్ గార్డ్ తన పేరు పంకజము గా చెప్పింది పోలింగ్ బూత్ గా ఉన్న స్కూలు టీచరు ఇద్దరు పిల్లలతో రెండు లాంతర్లు తెచ్చి ఇచ్చి ఎన్నికల సామాగ్ర్రీ సర్ధించాడు సిబ్బంది సామగ్రి ఉన్న గదికి తలుపులున్నాయి. కిటికీల తలుపులు విరిగి ఉన్నాయి. వీళ్లంతా పనిచేస్తుంటే పిఓ నాగేశ్వరరావు తన పడకకు పిల్లలతో ఏర్పాట్లు చేయించుకుంటున్నాడు. స్కూలు గోడలమీద వ్రాసిన నీతి వాక్యాలలో స్త్రీలను గౌరవింపుము అన్న వాక్యాన్ని పంకజము చదివి అక్కడే నిలబడి ఉన్న టీచర్ ను మెచ్చుకుంది. ఆ టీచర్ ను పెట్రోమాక్స్ లైట్ అన్నా దొరకవా అని అడిగి లేదు అనిపించుకున్నారు. మిగతా ఏర్పాట్ల గురించి ఆ టీచర్ వీళ్ళకు చెప్పాడు రాత్రి భోజనాలకు కోడి కోయించానని ఆ టీచర్ చెపుతాడు. పిఓ నాగేశ్వరారావు తానూ వెజిటేరియన్ అని అంటాడు. మిగిలినవాళ్లు పట్టింపులు ఏమి లేవని చెపుతారు. పంకజము నాగేశ్వర రావును,”మీరు బ్రాహ్మలా ?”అని అడుగుతుంది. “కాదు మా ఇంట్లో అందరికి వెజిటేరియన్ అలవాటు” అని సమాధానము ఇస్తాడు.
ముఖము కడుక్కుని ఫ్రెష్ అయి చీరలోకి మారిన పంకజాన్ని పిఓ నాగేశ్వరరావు కళ్ళార్పకుండా తమకముతో చూడటాన్ని ఎపిఓ గమనిస్తాడు భోజనాల సందర్భముగా పంకజము కోడి ముక్క కొరుకుతు నాగేశ్వరరావును కదిలించింది,”కూటికి పనికిరాని బ్రాహ్మణ్యము వదిలించుకోవాలని మేము చూస్తుంటే అందులోకి కమ్మ బ్రామ్మలని, రెడ్డి బ్రామ్మలని మీరందరు జొరబడితే ఎట్లా సార్ ?”అని అంటుంది. ఆశ్చర్యపోయిన నాగేశ్వరరావు “”నువ్వు బ్రాహ్మిన్ వా ” అని ప్రశ్నిస్తాడు “. ఆ అక్షరాలా బ్రాహ్మణులమే అందులో వైఖానసులము, భారద్వాజస గోత్రము, ఇంటి పేరు సేనాధిపత్య చేసేడేమో రోజుకు పదిహేను రూపాయల కూలి వచ్చే హోమ్ గార్డ్”అని పడిపడి నవ్వుతు జవాబు చెప్పింది. ఈ రకమైన సంతోషకర వాతావరణములో పంకజము కబుర్లతో భోజనాలు ముగించారు. ఆ టీచర్ పంకజాన్ని రాత్రి అయన ఇంట్లో పడుకొని ఉదయానే రావచ్చు కదా అని అంటాడు. కానీ పంకజము ,”నాకేమి ఇబ్బంది ఉండదు లెండి ఇద్దరు సార్లు ఉన్నారు “అని మర్యాదగా అయన ప్రతిపాదనకు నో చెప్పింది పంకజము. ఈ విషయాన్ని అంత మాములుగా తీసుకోవటం రచయితను అంటే ఎపిఓ ను కొంత ఆశ్చర్యానికి గురిచేసింది పంకజాన్ని పిఓ నాగేశ్వరరావు మర్మముగా చూస్తున్నట్లుగా ఎపిఓ కు అనిపిస్తుంది.
రెండు బెంచీలను కలుపుకొని పిఓ నాగేశ్వరరావు పడుకున్నాడు ఆ తరువాత ఎపిఓ ఒక చివరగా పంకజము పడుకున్నారు కొంచము సేపటికి నాగేశ్వరరావు వెలుతురుంటే నాకు నిద్రపట్టదు అంటే అయన లాంతరును ఆర్పి వేసాడు. రెండవ లాంతరును బాగా తగ్గించి పంకజము వైపు ఒక మూల పెట్టాడు ఎపిఓ కు నిద్ర రావటము లేదు. బయట వినిపిస్తున్న తత్వాలను వింటు తన బాల్య స్మృతులను గుర్తుచేసుకుంటూ నిద్రలోకి జారాడు. ఇంతలో పంకజము గొంతు వినిపించింది “ఏం పిఓ సార్ నిద్ర రావటము లేదా? కొంపదీసి నన్ను మీ భార్యగా అనుకుంటున్నారా ? అని గదమాయించేసరికి “ప్లీజ్ పంకజము నెమ్మది “అని బ్రతిమాలే ధోరణిలోకి వచ్చాడు. ఎపిఓ లేచి టార్చ్ లైట్ వేస్తే నాగేశ్వరరావు పంకజం కాళ్ళ దగ్గర నిలబడి ఉన్నాడు “ఏం సార్ బయటకు ఏమైనా వెళ్లాలా ? అని అడిగితే ,”కొత్త చోటు కదా సరిగా నిద్రపట్టటము లేదు బయటకు వెళ్లి సిగరెట్టు తాగి వద్దామనుకున్నా. చీకట్లో తలుపు కనబడలేదు”అని అయోమయముగా నాగేశ్వర రావు సమాధానము ఇచ్చాడు. అది అబద్దమని తెలుస్తూనే వుంది. పంకజము అటు తిరిగి నిశ్చింతగా పడుకుంది. నాగేశ్వరరావు తన పడక దగ్గరకు వెళ్లి లాంతరు వెలిగించి బయటకు వెళ్లి ఐదు నిముషాలు బయట ఉండి లోపలికి వచ్చి పడుకున్నాడు. అంతా ప్రశాంతముగా నిద్రపోతున్నారని నిర్ణయించుకొని ఎపిఓ కూడా నిద్రలోకి జారుకున్నాడు.
తెల్లవారు ఝామున బోరింగ్ పంపు శబ్దముతో మెలకువ వచ్చి చూస్తే తలుపులు తెరచి ఉన్నాయి. పంకజము పిఓ ఇద్దరు లేరు. పంకజము గొంతు వినిపిస్తుంది ,”పిఓ సార్ ఇట్లా రావద్దు నేను స్నానము చేస్తున్నా. మీకు మర్యాద కాదు ఇటు రాకండి,”అని సీరియస్ గా చెప్పింది. ఎపిఓ ను చూసిన పిఓ ,”మీరు లేచారా? కడుపులో బాగాలేదు” అని బొంకాడు ఇద్దరు లాంతరు పుచ్చుకొని ఆరుబయలు మల విసర్జనకు వెళ్లి వచ్చేటప్పటికి పంకజము రెడీ అయి, ఏమి జరగనట్టు “మీరు కూడా తయారు అవ్వండి”అని చెప్పింది. మిగిలిన పోలింగ్ సిబ్బంది ఇద్దరు వచ్చారు. ఎనిమిది గంటలకు పోలింగ్ ను ప్రారంభించారు. ఓటర్లను చాకచక్యంగా పంపటంలో పంకజము విసుగు లేకుండా నవ్వుతు పనిచేసింది. పిఓ మొదట్లో బెట్టుచేసి దర్పము ప్రదర్శించినా ఎపిఓ మిగిలిన వాళ్ళ సహాయముతో పనులన్నింటిని చక్కగా నిర్వహించాడు. పది నిముషాల ముందే పోలింగ్ అపి ఫారాల పని పూర్తి చేద్దామని పిఓ అంటాడు. కానీ పంకజము లోపలికి వచ్చి కూలికి వెళ్లి వచ్చేవాళ్ళు ఉంటారు. అవసరమైతే వాళ్లకు స్లిప్పులు ఇచ్చి పోలింగ్ జరపాలి అని చెపితే మొదట్లో సణిగినా మెజారిటీ అభిప్రాయానికి తలఒగ్గక తప్పలేదు పిఓకు.
ఆరుగంటలకు పోలింగ్ ముగించి ఏడింటికల్లా అన్ని క్లోజ్ చేసి లారి కోసము ఎదురుచూస్తూ కూర్చున్నారు. ఆలస్యము అవుతుందని ఆ టీచర్ భోజనాలు ఏర్పాటు చేస్తానని అన్నము, చట్నీ మజ్జిగా తెప్పించాడు పిఓ నాగేశ్వర రావు,”పోలీస్ స్టేషన్లో మానభంగాలు ఉంటాయని వ్రాస్తున్నారు, ఆడపోలీసులు చాలకన ?” అని మాటల్తో పంకజముపై మెరుపుదాడి చేస్తాడు. ఈ ప్రశ్నకు ఎపిఓ బాధపడతాడు పంకజము భోజనము మధ్యలో లేస్తూ,”తెలుగు సినిమాల్లో అయితే మీ డైలాగు బాగుంటుంది సార్. నాకు అన్నము సహించటము లేదు. ఆ మాట అనే నోటితో మీరెట్లా అన్నము తినగల్గుతున్నారో రోజు “అని గంభీరంగా అంటుంది ఒక మహిళా పోలీస్ కాబట్టి ఆ మాట అనగలిగాడు. ఇంకా ఎవరితోనైనా ఆ మాట అనగలిగేవాడు కాదు. చావు దెబ్బ తిన్న పిఓ సైలెంట్ అయినాడు
రాత్రి పదకొండు గంటలకు రిసీవింగ్ కేంద్రానికి చేరినాక మెటీరియల్ అప్పజెప్పినాక పిఓ మాటవరసకు కూడా ఎవరితో చెప్పకుండా వెళ్ళిపోయాడు. పంకజము వీడ్కోలు చెప్పటానికి ఎపిఓ దగ్గరకు వచ్చింది. రచయితకు కళ్ళలో నీళ్లు తిరిగాయి,”ఈ ఉద్యోగమూ ఎందుకు చేస్తున్నావమ్మా “అని భాదతో అడుగుతాడు. “పదో తరగతి తప్పిన దానికి ఏ ఉద్యోగమూ వస్తుంది సార్. ఇంట్లో నామీద ఆధారపడి నలుగురు బ్రతుకుతున్నారు. నాన్న లేడు. ఎక్కడైనా ఎదో ఒకటి చెయ్యాలి కద సార్ ఎక్కడైనా ఆడవాళ్ళంటే అలుసే సార్”అని పంకజము జవాబిస్తుంది రచయిత “ఆ పిఓ వెధవ “అని పూర్తి చేయలేకపోతాడు “అదొక రకము ఊర కుక్క సార్. అదిలిస్తే పారిపోయే రకము. పిచ్చి కుక్కలు వెంట బడితే ఏమి చేస్తానని ఆలోచిస్తున్నారా?” అని నవ్వుతు అడుగుతుంది. దీనికి పంకజమే జవాబు చెపుతుంది. ఈ సమాధానము సమాజానికి కనువిప్పు కలిగించేది రచయితను ఆలోచనల్లో పడేసింది. “శరీరము వంపు సొంపులు తప్ప ఏది చూడని సంస్కారము మగవాళ్లలో ఉన్నంతకాలము బాధలైన ఇంతే. ఇంతకన్నా ఘోరమా కదా సార్ మీరైతే ఏమి చేస్తారో చెప్పండి ?'” అన్న ప్రశ్నకు రచయిత వణికిపోతాడు. ఎందుకంటే తన కూతుళ్లను ఇన్నాళ్లు కాపాడుతున్నాను అనుకుంటున్న రచయితకు తన రెక్కలు ఎంత బలహీనమో ఆ క్షణములో తెలిసింది. పంకజము నవ్వుతూ సెలవు తీసుకుంటుంది .
రామబాణము చెట్లు రాల్చిన పూల మధ్య చీకటిని చీల్చలేని కాంతి రేఖల మధ్య పంకజము టకటకా సాగిపోతుంది.