అమ్మమ్మ

రచన: గిరిజ పీసపాటి

నాగకి జ్వరం ఎక్కువగా ఉండడంతో తమ ఇంటిలోకి తీసుకుని వచ్చి పడుకోబెట్టాక తెల్లవార్లూ నాగను కనిపెట్టుకుని కూర్చున్నారు తాతయ్య, అమ్మమ్మ, పెద్దన్నయ్య, వాళ్ళ అమ్మగారు. గంట గంటకూ నాగకి జ్వరం పెరగసాగింది. తెల్లవారేసరికి నాగకి ఒళ్ళంతా‌ కుంకుడు గింజల‌ పరిమాణంలో కండలు పోసేసి పెద్దమ్మవారు పోసింది. నాలుక మీద, నాలుక కింద, ఆఖరికి కంట్లో కూడా కుండలు పోసాయి.

వాటివల్ల విపరీతమైన దురదలు, మంట, జ్వరంతో నాలుగు సంవత్సరాల వయసు గల నాగ బాధ పడసాగింది. నాగకు అమ్మవారు పోసిన విషయం చూసిన తాతయ్య వెంటనే నాగ పుట్టినప్పుడు అమ్మమ్మకి‌ పురుడు పోసిన డాక్టర్ రాజేశ్వరమ్మ గారికి కబురు చేసారు. ఈలోగా నాగకు ఒంట్లో బాగోలేదని తెలిసిన తెనాలి నాజర్ పేట నివాసులంతా నాగను‌ చూడడానికి రావడంతో ఇల్లు కిటకిటలాడసాగింది.

ఈలోగా డాక్టర్ రాజేశ్వరమ్మ గారు రావడం, నాగను పరీక్షించి అది పెద్దమ్మవారు అనీ, వెంటనే ఫిజీషియన్ అయిన డాక్టర్ నమశ్శివయ్య గారికి చూపించమని సలహా ఇచ్చారు. నాగను చూడడానికి వచ్చిన ఊరివారు మాత్రం అమ్మవారు పోసినప్పుడు వైద్యం చేయిస్తే అమ్మవారికి ఆగ్రహం ఎక్కువై పిల్ల దక్కదని, అందువల్ల వైద్యం చేయించొద్దని సలహా ఇచ్చారు.

కానీ తెనాలి తాతయ్య నాగకు వైద్యం చేయించడానికే నిశ్చయించుకుని డాక్టర్ నమశ్శివయ్య గారికి కబురు పెట్టగా ఆయన వెంటనే వచ్చి నాగను పరీక్షించి అవసరమైన ఇంజక్షన్స్‌ చేసి, మాత్రలు ఇచ్చి, మళ్ళీ మధ్యాహ్నం వచ్చి చూస్తానని చెప్పి వెళ్ళారు. కానీ మాత్రలు మింగడానికి నోటిలో పోసిన అమ్మవారి పొక్కుల వల్ల సాధ్యం కాక బాగా ఇబ్బంది పడింది నాగ.

ఊరి జనమంతా పిల్లకి వద్దన్నా వైద్యం చేయిస్తున్నారు – పిల్ల దక్కుతుందో లేదో, ఇంట్లో ఎవరికైనా అమ్మవారు పోస్తే నూనె వంటకాలు చెయ్యకూడదు కనుక మన ఇళ్ళల్లో కూడా నాగకి అమ్మవారు తగ్గేవరకు ఎవరూ నూనెతో వంటలు చేయరాదని, ఆఖరికి పోపుకోసం కూడా నూనె వాడరాదని‌, ఏదో పచ్చడి, పప్పు మాత్రమే వండుకుందామని తీర్మానించుకుని వెళ్ళిపోయారు. నాగ పరిస్థితి ఇలా ఉండడంతో అమ్మమ్మ వాళ్ళ ఇంట్లో పొయ్యి లోని పిల్లి లేవనేలేదు.

ఇలా పదిహేను రోజులు గడిచింది. అమ్మమ్మకి, తాతయ్యకి ఊరిలోనివారో, వారి ఇంటిలో అద్దెకుంటున్న వరలక్ష్మమ్మ గారో ఇంత ఉడకేసి ఇస్తే అదే తినసాగారు. నాగకి మందులు వాడుతున్నా పొక్కులు తగ్గలేదు సరికదా మరి కాస్త పెరిగాయి. ఒంటిమీద సెంటీమీటర్ గేప్ కూడా లేకుండా అమ్మవారు తీవ్రంగా పోసేసింది.

నాగకు అమ్మవారు పోసిన పదహారవ రోజు రాత్రి అమ్మమ్మ అర్ధరాత్రి దాటేవరకూ నాగను కనిపెట్టుకుని ఉండి, దుఃఖాన్ని నిగ్రహించుకోలేక దేవుడి గదిలోకి వెళ్ళి ఆ లలితా పరమేశ్వరిని ప్రార్ధిస్తూ అక్కడే మగత నిద్రలోకి జారుకుంది. అప్పుడు నిద్రలో వచ్చిన కలకి హఠాత్తుగా మెలకువ వచ్చింది అమ్మమ్మకి. ఆ కల తలుచుకుని నిలువునా‌ వణికిపోయింది.

తెల్లవారుజామున వచ్చిన కలలు తప్పకుండా నిజమౌతాయని అమ్మమ్మ ప్రగాఢ విశ్వాసం. కానీ… ఈ కల నిజమైతే… కాకూడదు. ఏం చెయ్యాలో దిక్కుతోచని పరిస్థితిలో అమ్మమ్మకు హఠాత్తుగా గుర్తుకొచ్చారు – తన అన్నయ్యకు ఒంట్లో బాగోలేనప్పుడు తరుణోపాయం సూచించి అన్నయ్య జీవితాన్ని నిలబెట్టిన అన్నపూర్ణ శాస్త్రులు గారు.

ఆయన ఆంజనేయస్వామి, సుబ్రహ్మణ్యేశ్వర స్వామి ఉపాసకులు. ఆయనే తనకు కూడా తరుణోపాయం సూచించగలవారు. కనుక ఆలస్యం చేయకుండా వెంటనే స్నానం చేసి, దేవుడికి దీపం పెట్టుకుని, తాతయ్యకి చెప్పి అన్నపూర్ణ శాస్త్రులగారి దగ్గరకు వెళ్ళింది. అప్పుడే పూజ, జపం పూర్తి చేసుకుని హాలులోని వాలు కుర్చీలో కూర్చుని ఉన్న అన్నపూర్ణ శాస్త్రులు గారు అమ్మమ్మను చూస్తూనే “బాగా దుఃఖంలో ఉండి, దిక్కుతోచని స్థితిలో వచ్చావు. ముందు లోపలికి వెళ్లి దైవ దర్శనం చేసుకుని రా! తరువాత మాట్లాడుదాం” అన్నారు.
అమ్మమ్మ వారి ఇంట్లోనే ఉన్న పూజా పీఠాన్ని దర్శించి, నమస్కరించుకుని, తిరిగి వారి వద్దకు వచ్చింది.

అమ్మమ్మ తిరిగి వచ్చేసరికి వారు అర్ధ నిమీలిత నేత్రాలతో మౌనంగా ఉండడం చూసి, వారి ఏకాగ్రకు భంగం కలిగించకుండా మౌనంగా నిలుచుంది. కాసేపటి తరువాత కళ్ళు తరిచిన అన్నపూర్ణ శాస్త్రులు గారు “దేవుడితో పందెమా తల్లీ! అందులోనూ ఆ నాగేంద్రస్వామితోనా ఆటలు!? స్వామికి దయ కలిగితే ఎన్ని వరాలు కురిపిస్తాడో, కోపిస్తే అంతగా శపిస్తాడు. ఈ సంగతి తెలిసీ స్వామితో చెలగాటమా! అమ్మాయి పడమటి దిక్కుకి తిరిగి పడుకొనుంది. గౌరినాధం పక్కనే కూర్చుని వేపమండలతో విసురుతున్నాడు, పెద్దవాడు సత్యనారాయణ గ్లూకోజ్ నీరు పట్టే ప్రయత్నం చేస్తున్నాడు కానీ, పిల్ల తాగలేక ఏడుస్తోంది” అంటూ చెప్తూనే మెత్తగా చీవాట్లు పెట్టారు.

తను ఏ విషయం చెప్పకుండానే సర్వం గ్రహించిన అన్నపూర్ణ శాస్త్రుల గారి పాదాల మీద పడింది అమ్మమ్మ. “తప్పు చేసాను, ముప్పు తప్పే మార్గం సూచించ”మని వేడుకుంటూ… ఇంతకీ అమ్మమ్మకి వచ్చిన కల మీకు చెప్పనే లేదు కదూ! మగత నిద్రలోకి జారిన అమ్మమ్మ కలలోకి ఒక చిన్న పాము పిల్ల కనిపించి చూస్తుండగానే ఐదు పడగలతో గదంతా చుట్ట చుట్టుకుని “బిడ్డ పుడితే కంఠానికి కాటు ఇస్తానని మొక్కుకున్నావు కదా! నీకు బిడ్డను ప్రసాదించాను. కానీ నువ్వు నాకు ఇచ్చిన మాటను తప్పిన కారణంగా నేను ప్రసాదించిన బిడ్డను తిరిగి నాతో తీసుకుపోతున్నాను. నేనిటి సరిగ్గా నాలుగో రోజున నీ బిడ్డను నేను తీసుకెళ్ళపోతాను” అనడంతో అమ్మమ్మ భయపడిపోయింది.

తరువాత స్వామితో “అప్పుడు ఏదో నైరాశ్యంలో అలా అన్నాను కానీ, ఇప్పుడు నాకు పిల్లను చూస్తే బతకాలని ఉంది. ఆయనలో కూడా నేను కోరుకున్న మార్పు వచ్చింది. ఇప్పుడు నేను సంతోషంగా ఉన్నాను. నాకు అప్పుడే చనిపోవాలని లేదు. కనుక ఏదైనా వేరే మార్గం ఉందా? నేను, నా పిల్ల కూడా బతకడానికి?” అని అడగగా నాగేంద్రస్వామి ‘ఉంది’ అన్నట్లుగా తల ఊపుతూ అదృశ్యమైపోయాడు. ఇదీ అమ్మమ్మకి వచ్చిన కల. ఈ కల రావడంతో పరిష్కార మార్గానికై అన్నపూర్ణ శాస్త్రుల గారిని‌ ఆశ్రయించింది అమ్మమ్మ.

****** సశేషం ******

రచన: గిరిజ పీసపాటి

నాగ తమ ఇంటిలో అద్దెకు ఉంటున్న వారి కుటుంబంలో వారి పాపలాగా కలిసిపోయింది. ఆ అద్దెకుంటున్న వారికి‌ ముగ్గురు అబ్బాయిలు, ముగ్గురు అమ్మాయిలు సంతానం. బొటాబొటీగా వచ్చే ఆదాయంలో గుట్టుగా బతుకుతున్న మంచి మనసున్న మనుషులు. వారి ఆఖరి అమ్మాయి నాగ కన్నా మూడు లేక నాలుగేళ్ళు పెద్ద ఉండొచ్చు. అందరికన్నా పెద్దబ్బాయికి వివాహం కూడా అయింది. ఆయన భార్య చాలా మంచి ఇల్లాలు. మగ పిల్లలందరినీ అన్నయ్యా అనీ, ఆడపిల్లలందరినీ అక్కయ్యా అనీ, పెద్దన్నయ్య భార్యను వదినా అని వచ్చీ రాని ముద్దు మాటలతో‌ పిలుస్తూ తనూ వారి కుటుంబంలో ఒక భాగమే అన్నట్లు ఉండేది నాగ.

తిండి, నిద్ర, స్నానం, ఆటలు, పాటలు, సినిమాలు, షికార్లు అన్నీ అక్కడే, వాళ్ళతోనే. వాళ్ళ ఆఖరి అమ్మాయి వాడిన గౌనులే నాగకి తొడిగేవారు. మల్లెపూలు వీధిలో అమ్ముతుంటే తనకొక్కర్తికే పమిట వేసుకున్నంత దండ కావాలని పేచీ పెట్టి మరీ కొనిపించుకునేది పెద్దన్నయ్య చేత. అందరూ చిన్న చిన్న దండలు పెట్టుకుని నాగకి‌ మాత్రం ఆరేడు మూరల దండ పెట్టి మురిసిపోయేవారు.

ఆఖరికి‌ నాగకు ఏనాడూ కొత్త బట్టలు కూడా కొనలేదు తాతయ్య, అమ్మమ్మ. తమ చేత్తో కొన్న బట్టలు వేసుకుంటే ఈ పిల్ల కూడా తమకు ఎక్కడ దూరమైపోతుందోననే భయం. కళ్ళెదురుగా కన్నబిడ్డని పెట్టుకుని కూడా కళ్ళారా ఆమె ముద్దు ముచ్చటలు తీర్చలేక, ఆటపాటలు చూడలేక, అందరూ ముద్దు చేస్తున్న తమ బిడ్డని తాము ముద్దాడలేక భయపడి, నాగ అసలు తమ పిల్ల కానట్లే దూరంగా ఉండేది అమ్మమ్మ.

ఒక కన్నతల్లి మనసులోనే తన మాతృత్వపు మమకారాన్ని అణచుకుని బతకడం కన్నా‌ దుర్భరమైన పరిస్థితి ఇంకేముంటుంది? పగవారికి కూడా తన పరిస్థితి రాకూడదని దేవుడిని కోరుకునేది అమ్మమ్మ. నాగకి రెండు నిండి మూడో ఏడు రావడం, తెనాలి తాతయ్య జాబ్ నుండి రిటైర్ అవ్వడం జరిగింది. అడపాదడపా పీసపాటి తాతయ్య నాటకాల రీత్యా ఆ ప్రాంతానికి వచ్చినప్పుడల్లా తెనాలి తాతయ్యను కలిసి‌ వెళ్ళేవారు.

ఒకసారి పీసపాటి తాతయ్య అలా వచ్చినప్పుడు ఒక నాటక సంస్థ సరిగా నిర్వహించేవారు లేక మూలపడబోతోందని తెలియడం, తాతయ్యలు ఇద్దరూ, మరికొందరు నటులు కలిసి ఆ సంస్థను తాము తీసుకుని తిరిగి పాత వైభవాన్ని కలిగిస్తే బాగుంటుందేమో అనే ప్రతిపాదన వచ్చింది. అందరూ ఆలోచించి, సమ్మతిని తెలియజేయడంతో, సమాజాన్ని నడపాలనే నిర్ణయానికి వచ్చారు. దానికి తెనాలి తాతయ్యను మేనేజర్ గా ఉండమని పీసపాటి తాతయ్య కోరడం, తెనాలి తాతయ్య అంగీకరించడం జరిగింది.

ఆవిధంగా ‘ఆంధ్రా ఆర్టిస్ట్స్ అసోసియేషన్’ అనే సిక్ అయన ఒక నాటక సమాజాన్ని వీరు తీసుకుని పునరుధ్ధరించే భాగంలో సంస్థ ద్వారా విరామం లేకుండా నాటక ప్రదర్శనలు ఇవ్వసాగారు. అందరూ ప్రముఖ నటులే కనుక ప్రతీ నాటకానికీ విపరీతమైన ప్రేక్షకాదరణ లభించింది. అదే సమయంలో తను స్వయంగా రచించిన ‘రాజ్యకాంక్ష, పృధ్వీ పుత్రి, గౌతమ బుధ్ధ’ నాటకాలను కూడా స్వీయ దర్శకత్వంలో పీసపాటి తాతయ్య మరియు ట్రూప్ ద్వారా ప్రదర్శనలిప్పించేవారు తెనాలి తాతయ్య. అతి కొద్ది కాలంలోనే మంచి సంస్థగా పేరు తెచ్చుకుంది.

నాగకు మూడవ ఏడు నిండి నాలుగో ఏడు వచ్చింది. అంతా బాగానే ఉన్నా ఎప్పుడు ఎటువైపు నుండి మృత్యువు ఏ రూపంలో‌ వచ్చి నాగను కబళిస్తుందోననే భయం ఎక్కువైంది అమ్మమ్మకి. తాతయ్య తరచూ నాటక ప్రదర్శనలు ఇచ్చే పనిమీద ఊర్లు తిరగడం వల్ల పేకాట పూర్తిగా మానేసినా తన మనసులోని భయాలను చెప్పుకుందామంటే సమయం చిక్కేది కాదు.

ఇంతలో రానే వచ్చింది తాము రాకూడదని కోరుకున్న రోజు. రాత్రి పడుకున్న నాగ ఒళ్ళు తెలియని జ్వరంతో మూలగసాగింది. దాంతో తమ దగ్గర పడుకోపెట్టుకున్న అద్దె ఇంటివారు అర్ధరాత్రి వీళ్ళను లేపి విషయం చెప్పడం, ఆరోజు అదృష్టవశాత్తూ ఇంటి దగ్గరే ఉన్న తెనాలి తాతయ్య నాగని భుజం పై వేసుకుని తమ ఇంట్లో మెత్తటి పక్క మీద పడుకోబెట్టి, ఆచారి గారికి‌ కబురు చేయగా, వారు వచ్చి నాగని పరీక్షించి, మందులు ఇచ్చి, తెల్లవార్లూ గంటకి ఒక డోసు చొప్పున వెయ్యమని చెప్పారు.

******* సశేషం ********

రచన: గిరిజ పీసపాటి

తన ఆస్తిని ఇంకమ్ టాక్స్ వారు సీజ్ చేసి, అందులో నుండి ఒక్క పైసా కూడా తను వినియోగించరాదనే ఉత్తర్వులు జారీ చెయ్యడంతో, ఏం చెయ్యాలో తెలియక వేదనకు లోనైన పీసపాటి తాతగారితో తెలిసిన వారు తెనాలి తాతయ్య పేరు చెప్పి, వారు పూనుకుంటే పని అవుతుందని చెప్పడంతో, పీసపాటి తాతయ్య తెనాలి తాతయ్యను కలిసి, విషయం చెప్పి ఎలాగైనా తనను ఈ సమస్య నుండి గట్టెక్కించమని కోరారు.

తెనాలి తాతయ్య పీసపాటి తాతయ్యకు ధైర్యం చెప్పి, ఖచ్చితంగా మీ అస్తిని మీకు దక్కేలా చేస్తానని మాట ఇచ్చారు. ఈ విధంగా ఇద్దరి తాతయ్యల పరిచయం జరిగింది. (ఇద్దరూ నాకు తాతయ్య గార్లే కనుక మీ, నా సౌలభ్యం కోసం నాన్న గారి నాన్నగారిని ‘పీసపాటి తాతయ్య’ అనీ, అమ్మ గారి నాన్నగారిని ‘తెనాలి తాతయ్య’ అనీ సంబోధిస్తాను. పాఠకులు గమనించ గలరు). ఆరోజు రాత్రి పీసపాటి తాతయ్య కృష్ణ పాత్రధారిగా నటించవలసిన నాటకం వేరే ఊరిలో ఉండటంతో నాటకానికి వెళ్ళకపోతే ఇచ్చిన మాట తప్పినవాడిని అవుతాను. వెళితే మనసు నాటకం మీద లగ్నం చేయలేక పరిస్థితి ఎలా ఉందో అనే ఆందోళన వల్ల నాటకంలో సరిగా నటించలేను.

సరిగా నటించకపోతే ఆస్తితో పాటు ఇప్పటివరకూ సంపాదించుకున్న ‘మంచి నటుడు’ అనే పేరు కూడా పోయి అభాసు పాలౌతాను అని బెంగ పడుతుంటే… “మీరు దిగులు పడకండి‌ నరసింహ మూర్తి గారూ! ఎలాగైనా పని సానుకూల పరిచి మీ ఆస్తి మీకు దక్కేలా చూసే బాధ్యత నాది. మీరు సంతోషంగా వెళ్ళి మీ పాత్ర వేసుకోండి” అని తెనాలి తాతయ్య పదే పదే చెప్పగా, మిగిలిన వారు కూడా “ప్రభుత్వ టీచర్ కదా అని ఆయనని తక్కువ అంచనా వెయ్యకండి. ఈ చుట్టుపక్కల ఆయన మాట కాదనేవారు ఎవరూ లేరు. ఆయన చాలా పలుకుబడి ఉన్న మనిషి” అని పీసపాటి తాతయ్యకు ధైర్యం చెప్పడంతో, ఆయన నాటకంలో తన పాత్ర వెయ్యడానికి వెళ్ళాల్సిన ఊరు వెళ్ళిపోయారు.

తెనాలి తాతయ్య ఆలస్యం చెయ్యకుండా అప్పటి ఇంకమ్ టాక్స్ కమిషనర్ ఇంటికి వెళ్ళి ఆయనను కలవడం, తీరా కలిసాక అతను తన వద్ద విద్యను అభ్యసించిన తన శిష్యడే కావడంతో తను వచ్చిన పనిని‌ వివరంగా చెప్పారు. కమిషనర్ ముందు “రూల్స్ కి విరుద్ధంగా వెళ్ళలేను మాస్టారూ!” అని అంటే “చూడు బాబూ! నీకు విలువలు నేర్పిన గురువు గా నేనూ నిన్ను రూల్స్ కి విరుద్ధంగా నడుచుకోమని చెప్పలేను, చెప్పను కూడా. కానీ, ఒక విషయం నువ్వు గ్రహించాలి. పీసపాటి నరసింహమూర్తి గారు ఒక గొప్ప రంగస్థల నటుడు. ఆయన సంపాదించిన సంపాదన అంతా ఎన్నో రాత్రిళ్ళు తిండి తినకుండా (రంగస్థల నటులు కడుపునిండా తింటే తమ డైలాగులు చెప్పడానికి, పద్యం చదవడానికి చాలా కష్టం. ఆయాసం వస్తుంది), నిద్ర పోకుండా (నాటకాలు రాత్రిళ్ళే వేస్తారు) కష్టపడి సంపాదించిన సొమ్ము. ఆయన ఎవరి దగ్గరా ఆయాచితంగా, అన్యాయంగా తీసుకున్నది కాదు. అలాగే మీకు సబ్మిట్ చేసినవి కూడా దొంగ లెక్కలు. నిజమైన వివరాలు నేను తీసుకొచ్చాను.

ఒక గొప్ప కళాకారుడి జీవితం ఎవరో కిట్టని వాళ్ళు చేసిన ద్రోహానికి బలైపోకూడదు. అది మన కనీస ధర్మం. అలాగే తప్పుడు లెక్కలు రాసి మీకు సబ్మిట్ చేసిన వ్యక్తిని విచారిస్తే అసలు విషయం నీకే తెలుస్తుంది” అంటూ తను తీసుకెళ్ళిన అకౌంట్స్ అతనికి చూపించి, తప్పుడు లెక్కలు రాసి సబ్మిట్ చేసిన వ్యక్తి వివరాలు అడ్రస్ తో సహా అతనికి ఇచ్చారు తెనాలి తాతయ్య.

వెంటనే అతను ఎక్కడికో ఫోన్లు చేసి సూచనలు ఇవ్వడం, ఒక్క పూటలో తప్పుడు లెక్కలు రాసిన వ్యక్తిని పోలీసుల సహాయంతో పట్టుకుని, నిజం చెప్పించడం కూడా జరగడంతో అతను “మీరు చెప్పింది నిజమే మాస్టారూ! నేనే పొరపాటు పడ్డాను. వెంటనే ఆయన ఆస్తి ఆయన అనుభవించొచ్చు అని లెటర్ ఇస్తాను” అంటూ ఆస్తిని తిరిగి పీసపాటి తాతయ్య వాడుకోవచ్చు అన్న విషయాన్ని ధృవీకరిస్తూ లెటర్ ఇవ్వడం కూడా జరిగిపోయింది.

వెంటనే తెనాలి తాతయ్య కోడ్ లాంగ్వేజ్ లో పీసపాటి తాతయ్యకి “బేబీ సేఫ్” అంటూ టెలిగ్రామ్ ఇచ్చారు. అప్పటికే నాటకం ప్రారంభం అయిపోవడంతో స్టేజ్ మీద చాలా డల్ గా పెర్ఫామ్ చేస్తున్న పీసపాటి తాతయ్యకి తెనాలి తాతయ్య పంపిన టెలిగ్రామ్ అందడం, విషయం తెలుసుకున్న పీసపాటి తాతయ్య తరువాత విజృంభించి నటించడం జరిగింది. పీసపాటి తాతయ్య పద్యం చదివితే సుదీర్ఘ రాగాలాపన లేకుండా భావయుక్తంగా చదువుతారు. అందువలన ప్రేక్షకులకు పద్యం చాలా సులభంగా అర్ధం అవడమే కాకుండా మిగిలిన నటులు గంటల తరబడి తీసే రాగాలాపనతో విసిగిపోయే ప్రేక్షకులు ఆయన పద్యం చదివే పధ్ధతిని చాలా ఇష్టపడేవారు.

వన్స్ మోర్ అని తెగ అరిచేవారు. కానీ, ఎన్నడూ రెండోసారి పద్యం చదివేవారు కాదు ఆయన. అలాటిది ఆరోజు మాత్రం ప్రతీ పద్యం అద్భుతంగా చదవడమే కాకుండా వన్స్ మోర్ అని ప్రేక్షకులు అడిగితే రెండోసారి కూడా ఆయన స్వభావానికి విరుధ్ధంగా చదివి వినిపించారు. అవిధంగా ఆనాటి నాటకం ‘నభూతో నభవిష్యతి’ అన్న విధంగా జరిగాక వెంటనే బయలుదేరి తెనాలి వచ్చి తెనాలి తాతయ్యను కౌగలించుకుని ఏడ్చేసారు పీసపాటి తాతయ్య. వారి స్నేహానికి ఆనాటి సంఘటన గట్టి పునాదిని వేసింది.

*********** సశేషం **************

రచన: గిరిజ పీసపాటి

అన్నపూర్ణ శాస్త్రులు గారు చెప్పిన విధంగా సింహాచలం వరాహ నృసింహస్వామి సన్నిధిలో నలభై రోజుల పాటు సుందరకాండ ఒకరు పారాయణ చేస్తుండగా, ఇంటి దగ్గర పాలు ఇస్తున్న ఆవుకి, దాని దూడకి అమ్మమ్మ సేవ చెయ్యసాగారు. నలభై రోజుల పారాయణ, గో సేవ పూర్తయాక ఆ పుణ్యఫలాన్ని అన్నయ్యకి ధార పోసారు అమ్మమ్మ. తరువాత కొన్ని రోజులకే గవర్నమెంట్ రద్దు చేసిన సర్టిఫికెట్లు చెల్లుతాయని చెప్పి, తిరిగి ఇవ్వడమే కాకుండా ఆయనకి హెల్త్ ఇన్స్పెక్టర్ గా ఉద్యోగం కూడా ఇవ్వడంతో తన శ్రమ ఫలించి అన్నయ్య జీవితం బాగుపడినందుకు ఎంతో సంతోషించారు అమ్మమ్మ. తరువాతి కాలంలో ఆయన ఆంధ్రప్రభలో వారఫలాల శీర్షికను నిర్వహించేవారు. జాతకాలు బాగా చెప్తారనే పేరు గడించారు.

తాతయ్య ఉద్యోగం చేస్తూ స్వయంగా ఇంగ్లీష్ నాటకాలు రచించి వాటిని, వాటితో పాటు షేక్‌స్పియర్ నాటకాలను కూడా తమ విద్యార్ధులతో స్కూల్ యొక్క ‘ప్లే డే’ నాడు వేయించేవారు. స్కూల్ నుండి తిన్నగా టౌన్ హాల్ కి వెళ్ళి పేకాట ఆడేవారు. ఇంటికి రావడానికి ఒక సమయమంటూ ఉండేది కాదు. ఇంటి అవసరాలను పెద్దగా పట్టించుకునేవారు కూడా కాదు. ఈ విషయం అమ్మమ్మని చాలా బాధపెట్టేది. ఎంత చెప్పినా వినేవారు కాదు.

తనకి సాహిత్యం, నాటక రంగం మీద ఉన్న అభిలాషతో గౌతమ బుద్ధ, పృథ్వీ పుత్రి, రాజ్య కాంక్ష మొదలైన నాటకాలను రచించారు. ఈ సమయంలోనే ఆయనకి హెడ్ మాస్టరుగా పదోన్నతి కూడా లభించడం జరిగింది. తాతయ్య ఇల్లు పట్టకుండా తిరిగినా లోలోపల బాధ పడిందే తప్ప అమ్మమ్మ ఏనాడూ తాతగారిని ఎదిరించలేదు. ఆయన ఏ సమయానికి ఇంటికొచ్చినా అప్పటికప్పుడు స్నానానికి వేడినీళ్ళు సిధ్ధం చేసి, ఆయనకు ఇష్టమైన వంటకాలు చేసి పెట్టేది. అమ్మమ్మ వంట చాలా బాగా చేస్తుంది. ఆవిడ వండే రకరకాల వంటలు చాలా మందికి రావు కూడా.

ఆఖరికి తాతయ్య వ్యవహారంతో విసిగిపోయిన అమ్మమ్మ ‘నేను చస్తే గానీ ఈయనకి బుధ్ధి రాదు. అయినా నా పిచ్చి గానీ… నేను కూడా పోతే ఏ బంధాలు, బాధ్యతలు లేవని ఇంకా స్వేఛ్ఛగా, అదుపు లేకుండా తిరుగుతారు. ఒక బిడ్డ పుట్టిన తరువాత నేను చచ్చిపోతే, ఆ బిడ్డను సాకడం, పెంచడం చేస్తే అప్పుడు తెలిసొస్తుంది ఈయనకి నా బాధ. అవును. ఇదే సరైన మార్గం. కానీ ఆ భగవంతుడు ఇచ్చిన ఫలాలన్నిటినీ తిరిగి తీసుకుపోయాడు. నిర్దయుడు. అనుకుంటూ…

దేవుడి గదిలోకి వెళ్ళి తన ఇష్ట దైవమైన సుబ్రహ్మణ్య స్వామి ఫోటోకి నమస్కరిస్తూ… స్వామీ! నన్ను కరుణించి నాకో బిడ్డను ప్రసాదించు. బిడ్డ పుట్టాక నీకు కంఠానికి కాటు ఇచ్చి, నా ప్రాణాలను నీకు ఇచ్చేస్తాను. నా ఈ ఒక్క కోరిక తీర్చు’ అంటూ కన్నీళ్ళతో వేడుకున్నారు. ఈ సంఘటన జరిగాక అమ్మమ్మకి నెలసరి రాలేదు. అప్పుడు అమ్మమ్మ వయసు నలభై మూడు సంవత్సరాలు. మెనోపాజ్ అనుకుని ఊరుకున్నారు అమ్మమ్మ.

నాలుగు నెలలు గడిచాక ఆమెను చూసినవాళ్ళందరూ పొట్ట ఎత్తుగా కనిపిస్తోంది, ఏమైనా విశేషమా!? అని అడగడం, అందుకు అమ్మమ్మ అలాటిదేమీ లేదని చెప్పడం జరిగేది. కానీ, దగ్గర వాళ్ళు, తోడికోడళ్ళు మాకెందుకో అనుమానంగా ఉంది. ఒకసారి డాక్టర్ ని కలువు అంటూ మందలించేసరికి, అమ్మమ్మకి బాగా పరిచయస్తురాలు అయిన లేడీ డాక్టర్ రాజేశ్వరమ్మగారి దగ్గరకు వెళ్ళి విషయం చెప్పారు. ఆవిడ అమ్మమ్మను పరీక్ష చేసి, తల్లివి కాబోతున్నావు అనే శుభవార్త చెప్పారు.

ఆ వార్త విన్న అమ్మమ్మకి సంతోషించాలో, బాధపడాలో అర్ధం కాలేదు. ఈ వయసులో నెల తప్పి నలుగురిలోకి ఎలా వెళ్ళడం, ముఖ్యంగా బావగార్లకి ముఖం చూపించలేని సిగ్గు, చిన్నతనం ఒక పక్క, ఈ బిడ్డ కూడా దక్కకపోతే ఈ వయసులో ఆ శోకాన్ని భరించగలనా అనే బాధ, ఇప్పటికైనా మళ్ళీ తన కడుపు పండిందనే ఆనందం. ఇలా అన్ని భావాలు ఒకేసారి చుట్టుముట్టి ఆవిడని ఉక్కిరిబిక్కిరి చేసేసాయి.

నెలలు నిండాక రాజేశ్వరమ్మగారు పురుడు పోయగా, మహాలక్ష్మిలాంటి ఆడపిల్లకు (మా అమ్మగారికి) జన్మనిచ్చింది అమ్మమ్మ. ఆ పిల్లకు ఇది వరకు పిల్లలకు చేసిన ఏ వేడుకా చెయ్యలేదు. కేవలం కుటుంబ సభ్యుల సమక్షంలో అన్నపూర్ణ శాస్త్రులగారి సూచన మేరకు ‘నాగ’ అనే పేరుని కలిపి, లక్ష్మీ నాగకుమారి అని నామకరణం చేసారు. బారసాలనాడు కూడా పాపకి కొత్త బట్టలు కొనలేదు. కారణం తాము ఏ ముచ్చట, వేడుక చేసినా ఈ పాప కూడా దక్కదేమోననే భయమే. ఆఖరికి అన్నప్రాశన కూడా జరిపించలేదు. అసలు తన పిల్ల కానట్లే ఉండేది. తన చెయ్యి మంచిది కాదు. తను ఆ పాపకి ఏం చేసినా తనకు దక్కదు. ఇదే భయంతో కొట్టుమిట్టాడేది. కడుపు తీపి ఒక పక్క, భయం మరో పక్క. ఎంత ఆవేదన అనుభవించిందో పిచ్చితల్లి.

నాగ ఆలనా, పాలనా పక్క వాటాలోని వారే చూసుకోసాగారు. నాగ బంగరడం మొదలు పెట్టాక ఒకరోజు బంగురుకుంటూ వెళ్ళి పక్కింటి వాళ్ళు అన్నం తింటుంటే వాళ్ళ విస్తరిలోని ఎంగిలి మెతుకులు తన చేతితో తీసుకుని తింది. ఇదే నాగ అన్నప్రాశన వేడుక. ఆరోజు నుండి వాళ్ళే నాగకు అన్నం తినిపించేవారు. కూతురు పుట్టాక తాతయ్యలో కొద్దిగా మార్పు వచ్చింది.

సహజంగానే నటనా రంగంపై ఆసక్తి ఉన్న తాతయ్య తెనాలిలో ఏ నాటకం ఉన్నా అమ్మమ్మతో కలిసి వెళ్ళేవారు. ఈ విధంగానే స్వర్గీయ శ్రీ పీసపాటి నరసింహమూర్తి (మా నాన్నగారి నాన్నగారు, నాకు తాతగారు) గారి నాటకాలకు కూడా వెళ్ళేవారు. కానీ ఒకరినొకరు పరిచయం చేసుకోలేదు. నాగ పుట్టాక కూడా పాపను తీసుకుని తరచూ నాటకాలకు వెళ్ళేవారు.

ఈ సమయంలోనే పీసపాటి నరసింహమూర్తిగారి సహ నటుడు ఆయనతో ఎంతో నమ్మకంగా ఉంటూ, ఇన్కమ్ టాక్స్ చెల్లించే విషయంలో తప్పుడు లెక్కలు చూపించడం, డిపార్ట్మెంట్ వాళ్ళు పీసపాటి తాతగారికి నోటీసులు ఇవ్వడం జరిగింది. సరైన లెక్కలు చూపించేవరకూ తన ఆస్తులలోని పైసా కూడా వాడరాదనే ఉత్తర్వులను జారీ చేసింది.

************** సశేషం **************

రచన: గిరిజ పీసపాటి

కన్నాంబ, కాంచనమాల, టంగుటూరి సూర్యకుమారి, అమ్మమ్మ కలిసి తరచూ బీచ్ కి వెళ్తూ ఉండేవారు. ఒక్కోసారి ఎవరి కారులో వారు వెళ్ళి బీచ్ దగ్గర కలుసుకుంటే, మరోసారి అందరూ కలిసి ఒకే కారులో వెళ్ళేవారు. ఇక బీచ్ కి వెళ్ళాక వీళ్ళ సందడి అంతా ఇంతా కాదు. టంగుటూరి సూర్యకుమారి, అమ్మమ్మ పాటలు పాడితే, కన్నాంబ, కాంచన మాల సినిమా డైలాగ్స్ చెప్పేవారు. సరదాగా సినిమాలకి వెళ్ళేవారు. ఒకరి ఇంటి వంటలు మరొకరి ఇంటికి బట్వాడా అయ్యేవి.

కాంచనమాల గారి జుత్తు చాలా పొడగు అన్నది మనందరికీ తెలిసిన విషయమే. కానీ… షూటింగ్ లో ఫ్లడ్ లైట్ల వేడి, సరైన సమయానికి తిండి, నిద్ర లేక జుత్తు విపరీతంగా ఊడిపోసాగింది. అప్పుడు ఆవిడ అమ్మమ్మ జుత్తును చూసి మీరు జుత్తుకి ఎలాంటి సంరక్షణ తీసుకుంటారో చెప్పమని‌ అడగితే షీకాయని ఉడకబెట్టి, రుబ్బగా వచ్చిన పేస్ట్ తో మాత్రమే తల స్నానం చెయ్యమని, షాంపూ వాడొద్దని చెప్పి, వెన్న, ఆముదం, కొబ్బరి నూనె, పెరుగు, నిమ్మరసం, కలిపిన మిశ్రమాన్ని తలంటి పోసుకునే ముందు తలకి పట్టించి బాగా మర్దన చేసి మూడు గంటల తరువాత గోరు వెచ్చని నీటితో, షీకాయ పేస్ట్ తో స్నానం చెయ్యమని చెప్పారు. ఈ మిశ్రమం నేచురల్ హెయిర్ కండిషనర్ గా కూడా ఉపయోగపడుతుంది అని చెప్పారు అమ్మమ్మ. కాంచనమాల గారు అమ్మమ్మ చెప్పిన విధానాలు పాటించాక జుత్తు ఊడడం తగ్గిపోయింది. అమ్మమ్మకి ఇలాటి చిట్కాలు చాలా బాగా తెలుసు.

ఇలా కొన్నాళ్ళు కొనసాగిన వారి స్నేహం అమ్మమ్మ ఆరోగ్యం పూర్తిగా కుదుటపడిందని, ఇక ఎటువంటి అనారోగ్య సమస్యలు రావని వైద్యులు చెప్పాక అమ్మమ్మ, తాతయ్యలు తెనాలి తిరిగి వచ్చెయ్యడంతో బ్రేక్ పడింది. వీరు తెనాలి వచ్చేసరికి తాతయ్య గారి అన్నయ్యలు వేరు కుంపట్లు పెట్టుకోవడం వల్ల వీళ్ళు కూడా ఒక ఇల్లు కొనుక్కొని, వేరు కాపురం పెట్టుకున్నారు. తాతయ్య యధావిధిగా తన టీచర్ ఉద్యోగం చేసుకోసాగారు. కానీ… పిల్లలు లేని లోటు మాత్రం వారిని బాగా కలతకు గురి చేసేది. తన అన్నయ్యల పిల్లలను తమ పిల్లలుగా భావించి వారికి కావలసినవి అన్నీ కొనేవారు తాతయ్య. వాళ్ళు కూడా ఏం కావాలన్నా చనువుగా తాతయ్యనే అడిగేవారు.

రోజులు గడుస్తున్నాయి. ఇంతలో అమ్మమ్మ అన్నగారైన సుబ్బారావు గారు హఠాత్తుగా అనారోగ్యానికి గురయ్యారు. అది కూడా మానసిక అనారోగ్యం కావడంతో సుభ్రంగా మిలటరీ ఉద్యోగం చేస్తున్న వ్యక్తి తను ఏం చేస్తున్నాడో తనకే తెలియని మానసిక స్థితిలో ఉద్యోగం నుండి పారిపోయి వచ్చేసాడు. అలా రావడం నేరం కనుక ఆయన మీద సెర్చ్ వారెంట్ జారీ అవడం, అప్పటికే మతి భ్రమించినందున పోలీసులు ఆయన ప్రస్తుతం పిచ్చివాడు అయిపోయాడు అని రిపోర్టు పంపడంతో, వేరే ఎక్కడా ఉద్యోగం చెయ్యకూడదంటూ ఆయన మీద నిషేధాజ్ఞలు జారీ‌చేయడంతో పాటు అతని ఎడ్యుకేషనల్ సర్టిఫికేట్స్ కూడా కేన్సిల్ చేయడంతో కుటుంబం గడవడం కూడా కష్టంగా మారింది. అప్పుడే ఆయనకి న్యుమోనియా కూడా వచ్చి రెండు లంగ్స్ కి పూర్తిగా ఇన్ఫెక్షన్ వచ్చింది.

విషయం తెలుసుకున్న అమ్మమ్మ, తాతయ్యలు ఆయనని చూడడానికి నరసరావుపేట వెళ్ళారు. ఆయన అమ్మమ్మ పెళ్ళయాక ఏనాడూ చెల్లెల్ని పలకరించిన పాపాన పోలేదు. కలరా, టైఫాయిడ్ వచ్చి చావుకి సిధ్ధమయిననాడు కూడా వచ్చి పలకరించలేదు. అయినా తోడబుట్టినవాడు కష్టంలో ఉంటే అమ్మమ్మ కూడా అన్నగారి లాగే తనకేం పట్టనట్లు, తనని చూడడానికి రానివాడిని నేనెందుకు చూడాలని పంతం పట్టి ఉండలేపోయింది. వీళ్ళు వెళ్ళేసరికి సుబ్బారావు గారు ఇంట్లో లేరు. ఎక్కడికి పోయాడో తెలియక మగవారు తలో దిక్కూ వెతకడానికి వెళ్ళారు. దానితో తాతయ్య కూడా వెతకడానికి వెళ్ళారు.

రైలు పట్టాల మీద తల పెట్టి పడుకున్న మనిషిని చూసిన తాతయ్య పరుగున వెళ్ళి ఆయనని లేవనెత్తే ప్రయత్నం చేస్తూ, “అదృష్టవశాత్తు నా కంట పడ్డావు కనుక సరిపోయింది. లేకపోతే ఎంత ప్రమాదం జరిగేదో తెలుసా!?” అని మందలించి “ఇంట్లోని మగాళ్ళు అందరూ ఇప్పటికే నిన్ను వెతకడానికి తలోదిక్కూ ఊరు మీద పడ్డారు. ఆడవాళ్ళు ఆందోళనతో తిండి, నీరు లేక ఎప్పుడు ఏ వార్త వినాల్సొస్తుందోనని భయపడుతున్నారు. ఇంటికి పోదాం పద” అంటే నేను రానని‌ మొండికేసి, ఈండ్రబడుతున్న మనిషికి‌ నాలుగు తగిలించి ఇంటికి తీసుకుని వచ్చారు.

వైద్యం చేయించినా ఆయన వ్యాధి తగ్గకపోవడంతో తెలిసిన వారు తెనాలిలోనే ఉంటున్న భాగవతుల అన్నపూర్ణ శాస్త్రులు గారికి చూపించమని, ఆయన ఇటువంటి జాడ్యాలు‌ ఎందుకు వచ్చాయో, పరిహారం ఏమిటో చెప్తారని, ఇది వరకు చాలా మంది వారి దయ వల్ల సంపూర్ణ ఆరోగ్యవంతులు అయ్యారని చెప్పగా అన్నగారిని వారి దగ్గరకు తాతయ్య తోడు రాగా తీసుకెళ్ళింది అమ్మమ్మ.

భాగవతుల అన్నపూర్ణ శాస్త్రులు గారు ఆంజనేయస్వామి, సుబ్రహ్మణ్యేశ్వర స్వామి ఉపాసకులు. తెనాలిలో ఇప్పటికీ పూజలు అందుకుంటున్న పంచముఖ ఆంజనేయస్వామి వారి ఆలయాన్ని నిర్మించినది అన్నపూర్ణ శాస్త్రుల గారి తండ్రి గారే. గొప్ప ఉపాసకులు. కనుకనే వారి మీద ఉన్న విశ్వాసంతో అన్నగారిని తీసుకుని వారి ఇంటికి వెళ్ళారు అమ్మమ్మ, తాతయ్యలు. కాళ్ళు చేతులు కడుక్కుని లోపలికి వెళ్ళి, ఇంట్లోని దేవుడి దర్శనం చేసుకుని, ముందుగా దైవానికి మన సమస్యను చెప్పుకున్నాకే అన్నపూర్ణ శాస్త్రుల గారికి చెప్పాలి. అప్పుడు వారు ఆ సమస్యకి తగిన నివారణ మార్గం సూచిస్తారు. ఇది అక్కడి నియమం.

వీళ్ళు దైవ దర్శనం చేసుకుని శాస్త్రుల గారి దగ్గరకు వెళ్ళగానే వారు సుబ్బారావు గారినే చూస్తూ “ఇతడు మహా స్వార్ధపరుడు. ఆ స్వార్ధ బుధ్ధితోనే కన్న తల్లిదండ్రులను, కట్టుకున్న ఇల్లాలిని, ఆఖరికి కన్న బిడ్డలను కూడా బాధ పెట్టాడు. దాని ఫలితమే ఇప్పటి ఈ దైన్య స్థితికి‌ కారణం” అని చెప్పారు.
అమ్మమ్మ వారికి నమస్కరించి “మీరు తప్ప వేరే దిక్కు లేదు మాకు. ఇతనికి ఏమైనా అయితే భార్యాబిడ్డలు అన్యాయం అయిపోతారు. కనుక మీరే ఏదో ఒక దారి చూపించాలి” అని వేడుకుంది‌.

ఆయన ప్రశాంత వదనంతో అమ్మమ్మని చూసి ప్రాయశ్చిత్తం ఉంది. అదేమిటంటే “40 (మండలం) రోజుల పాటు సింహాచలం కొండ మీద సుందరకాండ పారాయణ చెయ్యాలి. అది కాక పాలు ఇస్తున్న ఆవును, దాని దూడను కొని ఇంటి వద్ద వాటికి సేవ చెయ్యాలి. ఈ రెండు పనులూ ఒకేసారి జరగాలి. ఒకదాని తరువాత మరొకటి చేస్తే ఫలితం ఉండదు. ఇవి నిరాటంకంగా పూర్తి చేస్తే ఆయన సంపూర్ణ ఆరోగ్యవంతుడు అవుతాడు. కానీ ఆయన చేసే పరిస్థితిలో లేడు. కనుక మరెవరైనా చేసి, ఆ పుణ్య ఫలాన్ని ఆయనకి ధార పోసినా సరిపోతుంది.” అని చెప్పారు. తన అన్నయ్య ఆరోగ్యవంతుడు కావడానికి ఎంత కష్టమైనా పడతానని శాస్త్రులు గారికి చెప్పి, వారికి పాదాభివందనం చేసి, తిరిగి ఇంటికి వచ్చేసారు అమ్మమ్మ, తాతయ్య.

******* సశేషం *******

రచన: గిరిజ పీసపాటి

(ఇది మా అమ్మమ్మ కధ. ఈ కధలో కొన్ని సంఘటనలు చదివినప్పుడు మీలో చాలా మందికి మీ నాన్నమ్మల, అమ్మమ్మల జీవితాలు గుర్తు రావచ్చు. అలాగే కష్టాలలో ఉన్న ఎందరో ఆడవారు ఈ కధ ద్వారా స్ఫూర్తిని పొందవచ్చు. అలా కనీసం ఒక్కరైనా ఈకధ ద్వారా జీవితంలో వచ్చిన కష్టాలను ఎదుర్కొనే ధైర్యాన్ని, ఆత్మవిశ్వాసాన్ని పొందగలిగితే మా అమ్మమ్మ జీవితం, ఆవిడ కధను మీకందించిన నా ప్రయత్నం రెండూ సఫలమైనట్లే భావిస్తాను.) ఇక చదవండి :

అమ్మమ్మ పేరు రాజ్యలక్ష్మి. దివాకరుని వారి ఆడపడుచు. తను, అన్నయ్య ఇద్దరే తల్లిదండ్రులకు సంతానం. అన్నగారి పేరు సుబ్బారావు. అమ్మమ్మ చాలా అందగత్తె. పచ్చని పసిమి రంగు శరీరం, మంచి పొడుగు, చంపకు చారెడేసి సోగ కళ్ళు, తీర్చి దిద్దినట్లున్న అవయవ సౌష్టవం, బారెండు జడ, కమ్మని కంఠ స్వరం ఆవిడ ప్రత్యేకతలు. అప్పట్లో అందరి ఆడపిల్లల లాగే ఈవిడకు కూడా పదమూడు సంవత్సరాలకే వివాహం జరిగింది. తాతయ్య తెనాలి వాస్తవ్యులు, మల్లాది వారి నలుగురు అన్నదమ్ములలో ఆఖరి వారు. పేరు గౌరీనాధ శాస్త్రి. తెనాలి మున్సిపల్ హైస్కూల్ లో టీచర్ గా పని చేస్తుండేవారు. చామనచాయ, ఆరడుగుల పొడుగు, కంచు కంఠం ఆయన ప్రత్యేకతలు. తాతయ్యకి పుస్తక పఠనం బాగా అలవాటు. అలాగే నాటక రంగం పట్ల ఆసక్తి ఎక్కువగా ఉండేది. ఈ అన్నదమ్ముల కుటుంబాలు నివసించిన కారణంగా తెనాలిలోని నాజర్ పేటలో మల్లాది వారి వీధి అనే పేరుతో ఒక వీధి ఉందంటే ఆ ఊరిలో వారికి గల పలుకుబడి, ప్రాముఖ్యత ఊహించుకోవచ్చు.

అత్తగారు లేకపోయినా అన్నదమ్ములు నలుగురూ కలిసి ఉన్న అందమైన ఉమ్మడి కుటుంబంలో పెద్ద కోడలే అత్తగారి హోదా తీసుకోగా ఆ ఇంట ఆఖరి కోడలిగా అడుగుపెట్టిన అమ్మమ్మ అందరికీ తలలో నాలుకలా మెలుగుతూ చక్కగా కలిసిపోయింది. సంగీత జ్ఞానంతో పాటు పఠనాసక్తి కూడా ఉండడంతో చిన్నప్పటి నుండి పాడడం, పుస్తకాలు చదవడం తీరిక సమయాలలో చేసేది. పెళ్ళయిన మూడు సంవత్సరాలకు అమ్మమ్మ రంగు, తాతయ్య శరీర తత్వంతో ముచ్చటైన కొడుకు పుట్టాడు. వారి ఆనందానికి ఎల్లలు లేవు. ఆ బాబు పెరుగుదలకి సంబంధించిన ప్రతీ చిన్న విషయాన్ని కూడా వదలకుండా వారు స్వయంగా అనుభవించి ఆనందిస్తూ ఒక పండుగలా వేడుకలు జరిపేవారు. బారసాల, బోర్లా పడడం, పాకడం, అన్నప్రాశన, బంగరడం, కూర్చోవడం, పళ్ళు రావడం, నిబడడం, మొదటి మాట, తొలిసారిగా నడవడం, మొదటి పుట్టిన రోజు ఇలా బాబుకి సంబంధించిన ప్రతీ విషయమూ వారికి పెద్ద విశేషమే. బంధువులకే కాకుండా పేటందరకీ స్వీట్లు పంచడం, భోజనాలు పెట్టడం చేసేవారు.

తాతగారికి ఎలా అయిందో కానీ పేకాట అలవాటు అయింది. ఒక్కోసారి స్కూల్ నుండి ఇంటికి రాకుండా పేకాట జరిగే చోటుకి వెళ్ళి ఆటలో కూర్చుండిపోయేవారు. అమ్మమ్మ పని చేసుకుంటునే వీధి వాకిలి వద్దకు వచ్చి భర్త రాక కోసం ఎదురు చూసేది. అప్పుడే కొద్దిగా మాటలు, నడక వచ్చిన పున్నయ్య “నానగాలు లాలేదనామ్మా? తూత్తున్నావు” అని అమ్మమ్మని ప్రశ్నిస్తూనే “ఆతకి వెలిపోయి ఉంతాలు. నే తీతుకొత్తా.” అని పెద్దరికంగా చెప్పి మూలనున్న కర్ర తీసుకుని తండ్రి కోసం బయలుదేరి వెళ్ళేవాడు.

పేకాట జరిగే చోటుకి వెళ్ళి తండ్రిని చూస్తూనే “నానాలూ!” అని పెద్దగా కేక పెట్టి, కళ్ళు కోపంతో ఎర్రబడగా “తొందలగా ఇంతికి లండి. అమ్మ తూత్తోంది” అనేవాడు. అంతే తాతయ్య మారు మాట్లాడకుండా ఆట మధ్యలోనే ముక్కలు పడేసి కొడుకును ఎత్తుకుని ఇంటికి వచ్చేసేవారు. అంత ప్రేమ కొడుకంటే. సింహం లాంటి తన భర్త కొడుకు మీద వాత్సల్యంతో వెంటనే ఇంటికి రావడం చూసిన అమ్మమ్మ కొడుకు మీద ప్రేమ పట్టలేకపోయేది. ఇలా పున్నయ్య ఆడింది ఆట, పాడింది పాటగా గడుస్తుండగా, బాబుకి ఐదు సంవత్సరాలు నిండి ఆరవ సంవత్సరం వస్తుందనగా హఠాత్తుగా జ్వరం వచ్చి చనిపోయాడు. అప్పుడు అమ్మమ్మ ఎంత తల్లడిల్లిపోయిందో. పగవాళ్ళకు కూడా గర్భ శోకం రాకూడదు అని బాధ పడింది. తాతయ్య సరే సరి. పూర్తగా డీలా పడిపోయారు. ఆ బాబు జ్ఞాపకాలే అమ్మమ్మకి జీవితాంతం తోడుగా నిలిచాయి.

మూడేళ్ల తరువాత మరో చక్కని పాపకి జన్మనిచ్చింది అమ్మమ్మ. పాపకి అలివేలు అని పేరు పెట్టి, ఆ పాపకి సంబంధించిన ప్రతీ విశేషాన్నీ మళ్ళీ పండుగలా జరుపసాగారు. మళ్ళీ పాపకి ఐదు నిండి ఆరవ సంవత్సరంలో అడుగు పెడుతుందనగా అలివేలు కూడా విరేచనాలు అయి చనిపోవడంతో మళ్ళీ గర్భ శోకం తప్పలేదు అమ్మమ్మకి. ఇలా మరో ముగ్గురు ఆడ పిల్లలు పుట్టడం, ఐదేళ్ళు బతికి ఆరవ ఏడు వస్తుందనగా హఠాత్తుగా చిన్న అనారోగ్యం వల్ల చనిపోవడం జరగడంతో అమ్మమ్మ పూర్తిగా నైరాశ్యంలో కూరుకుపోగా తాతయ్య పేకాటకి‌ బానిసగా మారారు.

పరిస్థితులు ఇలా ఉన్న తరుణంలో అప్పుడే మహమ్మారిలా విజృంభించిన కలరా వ్యాధి అమ్మమ్మని సోకింది. రాత్రి, పగలు తేడా లేకుండా వాంతులు, విరేచనాలతో చాలా ఇబ్బంది పడింది అమ్మమ్మ. దానికి టైఫాయిడ్ కూడా తోడుగా రావడంతో ఇక బతకదనే నిర్ణయానికి వచ్చేసారు అందరూ. తాతయ్యకి అమ్మమ్మ అంటే పిచ్చి ప్రేమ. భార్యని ఆ పరిస్థితిలో చూసి తట్టుకోలేక పోయారు. నువ్వు లేకపోతే నేను బతకలేనంటూ పసి పిల్లాడిలా ఏడ్చారు. వైద్యం చేయించాక కాస్త తగ్గు ముఖం పట్టినట్లు అనిపించినా, మళ్ళీ ఎప్పుడైనా తిరగబెట్టే అవకాశం ఉంది కనుక పూర్తి విశ్రాంతి అవసరం, జాగ్రత్తగా ఉండాలి అని చెప్పారు వైద్యుడు. మనిషి కూడా బాగా క్షీణించిపోయి, నల్లబడిపోయి, ఎముకలు తేలిన శరీరం, ఊడిపోయిన జుట్టుతో మనిషి రూపే మారిపోయింది.

అటువంటి సమయంలో తెలిసిన వారు మద్రాసులో కేరళ వైద్యులు ప్రకృతి వైద్యం చేస్తున్నారని, అక్కడ అమ్మమ్మకి వైద్యం చేయిస్తే కలరా, టైఫాయిడ్ పూర్తిగా తగ్గిపోయి ఇక జన్నలో తిరగబెట్టవని, అదీ కాక మునుపటి రూపు కూడా తిరిగి వస్తుందని సలహా ఇవ్వగా అమ్మమ్మ కోసం ఉద్యోగానికి సెలవు పెట్టి, మద్రాసులోని ఒక బంగళాలోకి మకాం మార్చారు తాతయ్య. అమ్మమ్మ ప్రకృతి వైద్యం కోసం వెళ్ళి రావడానికి కారు కొని, డ్రైవర్ ని అపాయింట్ చేసి, వంటపని, ఇంటిపని, తోటపనికి మనుషులను పెట్టారు.

తాతగారు, వేరే అతను కలిసి మద్రాసులో ఒక సినిమా ధియేటర్ లీజుకి తీసుకుని సినిమాలు రిలీజ్ చేయసాగారు. అప్పట్లో కాంచనమాల, కన్నాంబ మొదలైన వారు నటించిన సినిమాలు అన్నీ ఆ ధియేటర్ లో ఆడేవి. ఈలోగా కేరళ వైద్యులు చేసిన ప్రకృతి వైద్యం మంచి ఫలితాన్ని ఇవ్వసాగింది. మద్రాసు వెళ్ళాక అమ్మమ్మకి మళ్ళీ జ్వరం బాగా వచ్చింది. 104 డిగ్రీల జ్వరంతో ఉన్న మనిషిని తెల్లవారుజామున నాలుగు గంటలకు స్టూల్ మీద కూర్చోబెట్టి నూటొక్క బిందెల నూతి నీళ్ళు ఒకదాని వెంట ఒకటి పోసేవారు. అలాగే ఒండ్రుమట్టి ఒళ్ళంతా పూసి అది ఎండాక స్నానం చేయించేవారు. బురదతో నిండి ఉన్న గుంటలో గంటల పాటు కూర్చోపెట్టేవారు. ఇలా ప్రకృతి వైద్యంలో భాగంగా చాలా రకాలుగా ట్రీట్‌మెంట్‌ ఇచ్చారు.

ఇంటికి‌ వచ్చాక వారు ఎలా చెప్తే అలా పత్యం వండించుకుని తినేవారు. పళ్ళ రసాలు, కొబ్బరి నీరు వైద్యలు చెప్పిన ప్రకారం తీసుకునేవారు. ఇలా ఒక పక్క వైద్యం జరుగుతుండగా మరోపక్క తాతగారు తెచ్చిన పుస్తకాలు చదవడం, సంగీతం సాధన చేయడం, రేడియోలో మంచి కార్యక్రమాలు వినడం చేసేవారు. ప్రకృతి వైద్యం ఫలితంగా అమ్మమ్మకి పూర్తి ఆరోగ్యం చిక్కి, తేజోవంతమైన శరీరంతో, ఒత్తుగా పెరిగిన నల్లని జుత్తుతో, కళ్ళలో కొత్త కాంతులతో, పునపటి కన్నా మరింత అందంగా తళుకులీనుతూ తయారయింది.
అమ్మమ్మని మొదటిసారిగా తమ ధియేటర్ కి‌ కొత్తగా రిలీజైన కన్నాంబ గారి సినిమాకి తీసుకెళ్ళారు తాతయ్య. ధియేటర్ లో అమ్మమ్మని కూర్చోబెట్టి మేనేజర్ ని కలిసి వస్తానని వెళ్ళారు తాతయ్య.

తాతయ్య వెళ్లిన కాసేపట్లోనే కన్నాంబ గారు, కాంచనమాల గారు, టంగుటూరి సూర్యకుమారి గారు వచ్చి అమ్మమ్మ పక్కనే ఉన్న సీట్లలో కూర్చున్నారు. వారు ముగ్గురూ అమ్మమ్మని చూసి ఏదో మాట్లాడుకోసాగారు. వాళ్ళు తన గురించే మాట్లాడుకుంటున్నారని‌ అమ్మమ్మకి అర్ధం అయి, పెద్ద పేరున్న నటీమణులు కదా! వారి పక్కన తను కూర్చోవడం వారికి ఇబ్బందిగా ఉందేమో!? పోనీ వేరే సీటులో కూర్చుందాం అనుకుంటుండగానే తాతయ్య, ఆయన పార్ట్నర్ హడావుడిగా లోపలికి వచ్చి, ముగ్గురు నటీమణులని గౌరవంగా పలకరించి, తమ వెనుకే బాయ్ తీసుకొచ్చిన కూల్ డ్రింక్స్ ని ముగ్గురికీ ఇచ్చి, అమ్మమ్మకి కూడా ఒక బాటిల్ ఇచ్చారు.

ఇంతలో కన్నాంబ గారు నవ్వుతూ “ఏంటి‌ శాస్త్రి గారూ! కొత్త హీరోయిన్ లా ఉన్నారే? ఆవిడ పేరు, ఏ భాషలో నటిస్తారో చెప్పి మమ్మల్ని పరిచయం చెయ్యొచ్చు కదా! ” అనడంతో మిగిలిన ఇద్దరూ కూడా తాతయ్య చెప్పే వివరాల కోసం కుతూహలంగా చూడసాగారు. తాతయ్య నవ్వి “ఈవిడ నా భార్య. పేరు రాజ్యలక్ష్మి. మొదటిసారి ఈ ధియేటర్ కి సినిమా చూపిద్దామని తీసుకొచ్చాను” అని అమ్మమ్మని పరిచయం చేసి ఆడవారి మధ్య ఒక్కరూ ఉండలేక మెల్లిగా బయటికి జారుకున్నారు. అమ్మమ్మతో వారు ముగ్గురూ చాలా బాగా మాట్లాడడమే కాకుండా తమ ఇంటికి కూడా రమ్మని‌ ఆహ్వానించి, అమ్మమ్మ ఇంటికి కూడా వీలున్నప్పుడు వస్తామని చెప్పారు. సినిమా పూర్తయేసరికి నలుగురూ మంచి స్నేహితురాళ్ళు అయిపోయారు. అభిరుచులు కలిస్తే స్నేహం ఇట్టే కలుస్తుంది కదూ!

****** సశేషం ******