రచన: విశాలిపేరి
హిందోళ రాగం
జన్యరాగం.
శాస్త్రీయ సంగీతము ఇరవైయ్యోవ మేళకర్త నఠభైరవి. ఆ నఠభైరవి రాగానికి జన్యరాగము ఈ హిందోళ రాగము.
ఆరోహణ: స మ గ మ ద ని స
అవరోహణ: స ని ద మ గ స
హిందోళం వొక విలక్షణమైన రాగం. సంగీత జ్ఞానం లేని వారు సైతం ఈ రాగంలో స్వరపరిచిన పాటలను వింటే పారవశ్యంతో తలలూపాల్సిన్. ఈ రాగంలోని పాటలు వింటే జీర్ణ కాలేయ సంబంధమైన వ్యాధులు నిదానిస్తాయిట.
హిందోళ రాగములో ఉన్న కొన్ని ప్రముఖ కీర్తనలు :
సామజ వరగమన – త్యాగయ్య
మనసులోని మర్మమును తెలుసుకో – త్యాగయ్య
మమవతుశ్రీ సరస్వతి – మైసూర్ వాసుదేవాచార్య
మనసులోని మర్మమును తెలుసుకో – త్యాగయ్య
నీరజాక్షి కామాక్షి –
సామగాన లోలనే సదా శివ శంకరనే
కొండలలో నెలకొన్న కోనేటి – అన్నమాచార్య
దేవదేవం భజే – అన్నమాచార్య
భామనే సత్యా భామనే – యక్షగానము
కట్టెదుట వైకుంఠము – అన్నమాచార్య
గరుడ గమన – అన్నమాచార్య
నిగమా నిగమాంతర వర్ణిత – అన్నమాచార్య
ఈ రాగములో ఉన్న కొన్ని తెలుగు సినిమా పాటలు :
* శ్రీకర కరుణాలవాల – బొబ్బిలి యుద్ధం
* చూడుమదే చెలియా – విప్రనారాయణ
* మూగవైన ఏమిలే – అప్పుచేసి పప్పు కూడు
* మనమే నందన వనమే గదా – మా ఇంటి మహాలక్ష్మి
* వనిత తనంతట తానే వలచిన ఇంత నిరాధరణ – పరమానందయ్య శిష్యుల కథ
* పతియే ప్రత్యక్ష దైవమే – ఆమె కథ
* అందాలు చిందెడి ఆనంద సీమ – చింతామణి
* శ్రితజనపాల – దేవంతకుడు (పాతది)
* మధురమైన గురు దీవెన – స్వర్ణ మంజరి
* నన్ను వదిలి నీవు పోలేవులే – మంచి మనసులు
* సందేహించకుమమ్మా- లవకుశ
* కలనైనా నీ తలపే – శాంతినివాసం
* నారాయణా హరి నారాయణా – చెంచులక్ష్మి
* పగలే వెన్నెలా – పూజాఫలం
* శ్రీకరమగు పాలన నీదే – మహాకవి కాళిదాసు
* నేనే రాధనోయీ – అంతా మన మంచికే
* పిలువకురా అలుగకురా – సువర్ణ సుందరి
* ఓహో మోహన రూపా గోపాలా – శ్రీకృష్ణ తులాభారం
* మనసే వికసించెనే – అమరశిల్పి జక్కన
* దేవదేవ పరంధామ – సీతా రామ కల్యాణం
* వీణ వేణువైన సరిగమ -ఇంటింటి రామాయణం
* అభినందన మందార మాల – తాండ్రపాపారాయుడు
* కొత్త కొత్తగా ఉన్నది – కూలీ నెం. 1
* ఏం వానో ముసురుతున్నది – నారీ నారీ నడుమ మురారి
* మనసులోని మర్మమును తెలుసుకో – నారీ నారీ నడుమ మురారి
* రాజశేఖరా నీపై మోజు తీరలేదురా- అనార్కలి
* జయవాణి కమల చరణ – మహామంత్రి తిమ్మరుసు
* గిరిజా కల్యాణం (సాగమ సాగమ ) – రహస్యం
* క్షితి రితి విపుల తలే – భక్త జయదేవ
* లక్ష్మీ వల్లభ దీన శరణ్య – భక్త ప్రహ్లాద
* కలనైనా నీ వలపే – శాంతి నివాసం
* అందమె ఆనందం – బ్రతుకు తెరువు
* రామ కథను వినరయ్యా – లవకుశ
* మనసే అందాల బృందావనం – మంచి కుటుంబం
* సాగర సంగమమే ప్రణయ…- సీతాకోక చిలుక
* రారా.. స్వరముల సోపానమునకు – సంకీర్తన
* మావి చిగురు తినగానే – సీతామాలక్ష్మి
* స్వరములు ఏడైనా – తూర్పు – పడమర
* ఆడవే అందాల సురభామిని – యమగోల
* రంగులలో కలవో – అభినందన
* ఓం నమఃశివాయ – సాగర సంగమం
* పాడాలనీ ఉన్నది – చిళ్ళర దేవుళ్ళు
* నిగమా నిగమాంతర వర్ణిత – అన్నమయ్య
* దయ చూపవే గాడిదా – జాతక రత్న మిడతంబొట్లు
* గున్నమామిడి కొమ్మ మీద – బాల మిత్రుల కథ
* నమ్మకు నమ్మకు ఈ రేయిని – రుద్ర వీణ
* చినుకు తడికి చిగురు తొడుగు పువ్వమ్మ – నీ స్నేహం
* పొడగంటినయ్యా నిన్ను పురుషోత్తమా – అన్నమయ్య
* వల్లంకి పిట్ట వల్లంకి పిట్ట – గంగోత్రి
* గుప్పెడు గుండెను తడితే – బొంబాయి ప్రియుడు
* ఎక్కడో పుట్టి ఎక్కడో పెరిగి – స్తూడెంట్ నెం. 1
* కాస్త నిన్ను నేను నన్ను నువ్వు తాకుతుంటే – స్తూడెంట్ నెం. 1
* దైవం మానవ రూపంలో – శ్రీశిరిడి సాయి మహత్యం
* బలపం పట్టి భామ బళ్లో – బొబ్బిలి రాజా
* పాహీ త్రిలోకైక జనని – కనక దుర్గ మహిమ
* ముసిన ముత్యాలకేలే – అన్నమయ్య
* పాడనా శిలను కరిగించు గీతం – శీను వాసంతి లక్ష్మి
* బాలమురళి కృష్ణ నాకు బాల్య మిత్రుడే – బొంబాయి ప్రియుడు
* ముసిముసి నవ్వుల లోనా – బ్రహ్మ
హిందుస్తానీ సంగీత సంప్రదాయంలో దీని పేరే మాల్కోస్. ఆ రాగములో ఉన్న కొన్ని హింది పాటలని కూడా చూద్దాము.
* ఆయే సుర్ కే పంచి – సుర్ సంగం
* ఆధ హై చంద్మా రాత్ ఆధి – నవ్ రంగ్
* తూ చుపి హై కహా – నవ్ రంగ్
* అఖియ సంగ్ అఖియ లగి – బడే ఆద్మి
* దీప్ జలాయే జో గీతోంకి – కలాకార్
* జానే బహార్ హుస్న్ తెరా – ప్యార్ కియా తో డర్న క్యా
* మన్ తరపత్ హరి దర్శన్ కో – బైజు బావ్రా
* ఏ మాలిక్ తేరే బందే హం – దో ఆఖే బారహ్ హాత్
* మన్ మోహనా పియా తూ జో మిలే – ఫూల్ కా సేజ్
* జానే వాలే ఓ మేరా ప్రాణ్ – గీత్ గాయా పత్తరోనే
* దేఖో చం చం గుంగురూ బోలే – కాజల్
* మెరే బహిస్ కొ దండా క్యూ మారా – పగ్లా కహి కా
* ఖలియో కి గూంఘట్ – దిల్ నె ఫిర్ యాద్ కియా